Diyarbakır ve Mardin illerinde mercimek ve domateste zararlı olan canavar otu türler (Orobanche spp.) ve Phytomyza orobanchia (Kaltenbach), 1864 (Diptera:Agromyzidae)'nın bu türler üzerindeki etkinliğinin araştırılması / Investigation on orobanche spp. which are harmful in lentil and tomato fields and efficiency of Pytomyza orobanchia kaltenbach, 1864 (Diptera:Agromyzidae) on orobanche spp. in Diyarbakir and Mardin

Abstract

Bu çalışma, Diyarbakır ve Mardin illerinde mercimek ve domates ekiliş alanlarında zarar yapan parazitik bitki canavar otu türlerinin yoğunluğu ve bu türler üzerinde beslenen Phytomyza orobanchia Kaltenbach, 1864 (Diptera: Agromyzidae)'nın bulaşıklığı, yoğunluğu ve etkinliğinin araştırılması amacıyla ele alınmıştır. Canavar otunun yoğunluğu, P. orobanchia'nın bulaşıklık ve yoğunluğu çalışmaları 2007 yılında Diyarbakır ili merkez, Bismil, Silvan, Ergani ve Çınar ilçelerinde domates ve mercimek ekiliş alanlarında yürütülmüştür. Mercimek ekiliş alanlarında yapılan çalışma sonuçlarına göre canavar otu yoğunluğunun m² de 1-18 arasında olduğu, canavar otu bitkilerinin % 5-100 arasında P. orobanchia ile bulaşık olduğu ve kapsüllerinde ise P. orobanchia yoğunluğunun % 3-40 arasında olduğu tespit edilmiştir. Domates ekiliş alanlarında yürütülen araştırma sonuçlarına göre canavar otu yoğunluğunun m² de 1-10 arasında olduğu, canavar otu bitkilerinin % 5-95 arasında P. orobanchia ile bulaşık olduğu ve kapsüllerinde ise P. orobanchia yoğunluğunun % 5-90 arasında olduğu saptanmıştır. Mercimek ve domates ekiliş alanlarında canavar otu üzerinde P. orobanchia'nın etkinlik çalışmaları 2008 yılında Mardin ve Diyarbakır illerinde (2'şer lokasyonda) yapılmıştır. Denemeler 5 karakter ve 6 tekerrür olarak kurulmuştur. Mercimek ekiliş alanlarında yapılan etkinlik çalışması analiz sonuçlarına göre her iki lokasyonda da karakterler arasında % 1 düzeyinde çok önemli fark bulunmuştur. Karakterlerin gruplandırılması en çok etkili olanlardan başlamak üzere, 8 pupa, 6 pupa, 4 pupa, açık alan kontrolleri ve pupasız kafesler olarak sıralanmıştır. Fazla pupa salımı yapılan kafeslerde etkinlik daha fazla bulunmuştur. Domates ekiliş alanlarında yapılan etkinlik çalışması analiz sonuçlarına göre her iki lokasyonda da karakterler arasında % 1 düzeyinde çok önemli fark bulunmuştur. Karakterler en çok etkili olanlardan başlamak üzere 8 pupa, 6 pupa, açık alan kontrolleri, 4 pupa, ve pupasız kafesler olarak sıralanmıştır. Bu çalışma sonucunda elde edilen verilerle mercimek ve domates ekim alanlarında ciddi zararlara neden olan canavar otu türlerine karşı Entegre Mücadele düzeni içerisinde biyolojik mücadele yapmak için etkili metotlar geliştirme hakkında önemli bir veri kaynağı oluşturulmuştur. Aynı zamanda bu olumlu sonuçlar canavar otun ile mücadelede biyolojik mücadele metodunu uygulama ve ileride ergin salımı yapma hakkında bize ümit vermiştir. This study has been taken up with a view to investigate density of Orobanche spp., which is a harmful broomrape in tomato and lentil growing fields in Diyarbakır and Mardin provinces and to determine density, infestation and efficiency of Phytomyza orobanchia Kaltenbach, 1864 (Diptera: Agromyzidae) which is nourished on Orobanche spp. The studies of density of Orobanche spp., infestation and density of P. orobanchia in tomato and lentil growing fields have been carried out in 2007 in Diyarbakır centre and its counties which are Bismil, Silvan, Ergani and Çınar. According to the result of the study in lentil field density of Orobanche spp., for each m² between 1-18 and infestation of P. orobanchia on orobanche spp., between 5-100 % and density of P. orobanchia in Orobanche spp., capsules between 3-40 % have been found. According to the result of investigation carried out in tomato fields density of Orobanche spp., between 1-10 for each m², infestation of P. orobanchia on Orobanche spp., between 5-95 % and density of P. orobanchia in Orobanche spp., capsules between 5-90 % have been found. Studies of efficiency of P. orobanchia on Orobanche spp., in lentil and tomato growing fields have been carried out in Mardin and Diyarbakır (in two locations for each crop) provinces in 2008. The trials have been established as to 5 treats and 6 replications. According to the result of analysis of efficiency of P. orobanchia made in lentil growing fields in both of locations among treatments 1 % level significant difference has been found. The classification of treatments to start with the most effective ones to the least ones have been ordered 8 pupae, 6 pupae, 4 pupae, open field control and control lattices without pupae. The lattices the more pupae released on them have been found the more effectively. According to the result of analysis made in tomato growing fields the efficiency of P. orobanchia in both of locations among treatments 1 % level significant difference has been found. The classification of treatments to start with the most effective ones to the least ones have been ordered 8 pupae, 6 pupae, open field control, 4 pupae, and control lattices without pupae. With the datum obtained at the end of this study a valuable information resource has been constituted about improving effective methods to do biological control in integrated pest management system to control of Orobanche spp., which are causing serious harmful in lentil and tomato growing areas. Also these affirmative results gave us hope as to apply biological method and to release adult releases in the future to control Orobanche spp.