Farklı ortamlar kullanılarak topraksız yetiştirilen başsalatada (Lactuca sativa var. capitata) verim ve bazı kalite özelliklerinin incelenmesi / Investigation of yield and some quality properties of iceberg lettuce (Lactuca sativa var. capitata) grown in different soilless substrates

Abstract

Bu çalışma, 2004-2005 kış üretim döneminde Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi deneme alanında ısıtmasız plastik sera koşullarında yürütülmüştür. Denemede yedi farklı yetiştirme ortamının (1- perlit, 2- zeolit, 3- cocopeat, bu ortamların eşit oranda karışımları; 4- perlit + zeolit, 5- perlit + cocopeat , 6- zeolit + cocopeat , 7- perlit + zeolit + cocopeat) serada topraksız kültürde yetiştirilen başsalatanın verim ve gelişimine etkisi araştırılmıştır. Denemede bitki materyali olarak Tasna başsalata çeşidi kullanılmıştır. Araştırma sonucunda en yüksek verim perlit + zeolit + cocopeat ortamından (9.48 kgm-2), en düşük verim ise zeolit (6.16 kgm-2), cocopeat (6.40 kgm-2), perlit + zeolit (6.59 kgm-2) ve perlit (6.90 kgm-2) ortamlarından elde edilmiştir. Cocopeat'in, perlite ve zeolite oranla pazarlanabilir verimi artırdığı belirlenmiştir. En yüksek pazarlanabilir verim perlit + cocopeat (4.08 kgm-2) ve cocopeat + zeolit (4.02 kgm-2) karışımından elde edilirken, en düşük pazarlanabilir verim perlit ortamından (2.87 kgm-2) elde edilmiştir. En fazla yaprak sayısı perlit + zeolit + cocopeat ortamından (45.50 adet) elde edilmiştir. En düşük baş çapı perlit ve perlit + zeolit ortamından elde edilirken, diğer ortamlar arasında istatistiksel olarak bir fark görülmemiştir. En yüksek kuru ağırlık perlit + zeolit + cocopeat ortamından (101.50 g) tespit edilirken, en düşük zeolit ortamında (70.31 g) olduğu tespit edilmiştir. Kök yaş ve kuru ağılığı en yüksek perlit + zeolit + cocopeat ortamından elde edilirken, en düşük cocopeat ortamından elde edilmiştir. Yapılan istatistiksel analizler sonucunda ortamların, incelenen tüm özellikler üzerinde etkili olduğu görülmüştür. Cocopeatin erkencilik açısından büyük fayda sağladığı ve cocopeat karışımlarının ise verimi önemli düzeyde artırdığı saptanmıştır. Perlit ortamında yetiştirilen başsalataların ise çok geççi, habitüsünün küçük olduğu ve başının ise küçük kaldığı görülmüştür. Zeolit ortamında yetiştirilen başsalatalar, perlit kadar geççi olmamakla beraber, daha düşük kuru madde miktarına sahip oldukları tespit edilmiştir. Bu çalışma sonucunda, açıkta yetiştiriciliğin yapılamadığı çok soğuk bölgelerde, ısıtmasız topraksız kültür seralarda, başsalata'nın başarılı bir şekilde yetiştirilebileceği tespit edilmiştir. This study was carried out in unheated plastic greenhouse conditions at Harran University Agricultural Faculty research area in production period of 2004-2005. In the trial the effects of 7 different growing substrates (1- perlite, 2- zeolite, 3- cocopeat and equel mixing ratios of the substrates: 4- perlite + zeolite, 5- perlite + cocepeat, 6- cocopeat + zeolite, 7- perlite + zeolite + cocopeat) on yield and plant growth of iceberg lettuce which growing in soilless culture were investigated. In the experiment, Tasna iceberg lettuce cv. was used as plant material. According to the results of the experiment the highest yield was obtained from in perlite + zeolite + cocopeat (9.48 kgm-2) and the lowest yield was obtained from zeolite (6.16 kgm-2), cocopeat (6.40 kgm-2), perlite + zeolite (6.59) ve perlite (6.90). It was determined that cocopeat increased to marketable yield, compare to perlite and zeolite. While the highest marketable yield was obtained from plants grown media in perlite + cocopeat (4.08 kgm-2) and cocopeat + zeolite (4.02 kgm-2) mixture, the lowest marketabele yield was obtained from perlite substrate (2.87 kgm-2). The most number of leaves were obtained from perlite + zeolite + cocopeat mixture (45.50 numbers). While the lowest head diameter was obtained from perlite and perlite + zeolite subsrates, there was not a significant difference as statistical among the others. The highest dry weight was determined in the perlite + zeolite + cocopeat (101.50 g) and the lowest was in the zeolite (70.31 g). While the highest root fresh and dry weight were obtained from perlite + zeolite + cocopeat, the lowest was obtained from cocopeat. According to results of the statistical analyses, all parameters which were investigated was affected by substrates. The cocopeat was very important on early yield and cocopeat mixtures led to an increase on yield. Growing of iceberg in the perlite caused late harvest and small size heads. Iceberg grown in zeolite weren?t later as iceberg lettuce grown in perlite but thay had lower dry matter contents. End of this study, iceberg can not grow very cold open field area while it can be grow successfully in the unheated soilless plastic greenhouse conditions.