Diyarbakır koşullarında II. ürün soya tarımında farklı toprak işleme yöntemlerinin verim ve bazı toprak özelliklerine etkisi / Effects of different soil tillage methods on second crop soybean yield and some soil properties at Diyarbakır conditions

Abstract

Diyarbakır'da, 2. ürün soya tarımında farklı toprak işleme yöntemlerinin verim, verim bileşenleri ve toprak özelliklerine etkisinin belirlenebilmesi amacıyla, bu çalışma, 2006 yılı üretim sezonunda, Güneydoğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü deneme alanında yürütülmüştür. SA-88 ve Umut- 2002 soya çeşitlerinin materyal olarak kullanıldığı bu çalışmada 4 farklı toprak işleme yöntemi denenmiştir. Bu toprak işleme yöntemleri; direk (anıza) ekim, azaltılmış toprak işleme (diskaro), geleneksel toprak işleme (pulluk+diskaro) ve derin toprak işlemedir (çizel+diskaro). Deneme şerit parseller deneme desenine göre, 4 tekerrürlü olarak kurulmuştur. Buğday ekili olan tarlaya, buğday hasadından sonra vakit kaybedilmeden parselizasyon, toprak işleme, gübreleme ve mibzerle ekim yapılmıştır. Deneme süresince sulama, çapalama, gübreleme gibi bakım işleri zamanında yapılmıştır. Ancak hasat döneminde aşırı yağışların olması hasadı geciktirmiş ve hasat geciktiğinden bitkide dane dökümü olmuştur. Bu nedenle verim sonuçları genel olarak düşük çıkmıştır. Yapılan istatistik analiz sonucunda bitki ve toprak özellikleri incelenmiştir. Bitkilerde %50 çıkış gün sayısı, %50 çiçeklenme gün sayısı, bitki boyu, bitkide bakla sayısı, ilk bakla yüksekliği,m2'de bitki sayısı, 100 tane ağırlığı, verim, tohumda nem oranı, dal sayısı özellikleri incelenmiştir. Toprakta ise hacim ağırlığı, % nem, pH, % kireç, porozite, doygunluk ve penetrasyon direnci gözlemleri alınmıştır. Yapılan bu çalışmada toprak işleme yöntemlerinin bitkide istatistiki olarak sadece m2'de bitki sayısı ve verim üzerinde etkili olduğu, derin toprak işleme yönteminde m2'de bitki sayısının en yüksek olduğu tespit edilmiştir. En yüksek verim ise azaltılmış toprak işleme yönteminden elde edilmiştir. Çeşitler arasında ise dal sayısı, 100 dane ağırlığı, m2'de bitki sayısı, çiçeklenme gün sayısı, bitki boyu arasında farklılık olduğu gözlenmiştir. SA-88 çeşidinin Umut- 2002 çeşidine göre dal sayısı daha az, 100 dane ağırlığının daha düşük, m2'de bitki sayısının daha fazla, çiçeklenme gün sayısının daha az, bitki boyunun daha kısa olduğu tespit edilmiştir. Yapılan toprak analizleri ve alınan gözlemler neticesinde ise, toprak işleme yöntemlerinin 0-20 cm arasında hacim ağırlığı ve porozite üzerinde etkili olduğu gözlenmiştir. Azaltılmış toprak işleme yönteminde, 0-20 cm toprak derinliğinde hacim ağırlığı değeri daha yüksek, geleneksel toprak işleme yönteminde porozite en yüksek bulunmuştur. Penetrasyon direnci gözlemlerinde ise toprağın 0-20 cm'lik kısmında 5 Eylülde alınan gözlemlerde toprak işleme yöntemleri arasında farklılık olduğu, anıza ekim yönteminde penetrasyon direncinin daha yüksek olduğu gözlenmiştir. Yapılan ekonomik analiz sonucunda çiftçilerin tüm toprak işleme konularında zarar ettikleri görülmektedir. Bunun nedeni ise hasat döneminde meydana gelen aşırı yağışlardır. Yapılan kısmi bütçe ekonomik analizi sonucunda en ekonomik yöntemin, azaltılmış toprak işleme yöntemi olduğu tespit edilmiştir. Elde edilen veriler neticesinde, bu çalışma sonucunda çiftçiye azaltılmış toprak işleme yöntemi tavsiye edilebilir. Ancak en uygun toprak işleme yönteminin belirlenebilmesi için birkaç yıllık çalışmalara ihtiyaç duyulmaktadır. This study was carried out in experimental fields of South East Anatolia Research Institute during 2006 growing season aim to determining effect of different tillage methods on yield, yield components and some soil properties in second crop soybean agriculture in Diyarbakır. In this study which SA-88 and Umut-2002 soybean varieties were used as plant material, four different tillage methods were applied. Those tillage methods were no-tillage, reduced tillage (disc harrow), conventional tillage (moldboard plough+disc harrow) and deep tillage (chisel Plough+ disc harrow). The experiment was arranged as strip plots experimental design with four replications. The parcellation, soil tillage, fertilization and planting were conducted immediately after harvesting the wheat. The cultivation processes such as irrigation, fertilization, hoeing during experiment were conducted on time. But, the harvest wasn?t conducted on time because there was heavy rain. Therefore, the seeds on plant spilled before harvesting. Due to these reasons, yield was very low. The plant and soil properties were evaluated with statically analysis methods. The day numbers of 50% plant germinating, the day numbers of 50% flowering, plant height, pod numbers per plant, weight of 100 seeds, yield, ratio of stands per plot, ratio of moisture seeds, branch numbers per plant as plant properties and the air dry soil, oven dry soil, soil moisture content, pH, % lime, porosity, saturated and penetration resistance as soil properties were determined. In result of study, it was seen that the tillage methods affected only the plant numbers per m2 and yield. The highest plant numbers per m2 was in deep method. The highest yield was obtained from reduced tillage method. There was difference between varieties as to branch number, 100 seed weight, and plant numbers per m2, the day numbers of flowering and plant height. It was determined that SA-88 variety had lower branch number, 100 seed weight, more plant numbers per m2, less flowering day number, shorter plant height than Umut-2002. According to soil analysis and observation, tillage methods affected the air dry soil, oven dry soil, porosity in 20 cm of soil depth. No-tillage and reduced tillage methods had the highest air dry soil, no tillage to the highest oven dry soil, conventional tillage to the highest porosity between 0-20 cm of soil depth. The penetration resistance between 0-20 cm of soil depth in 5 September ofobservation was higher on no-tillage method. In conclusion of economic analysis, it was seen that double crop soybean agricultureon none of tillage methods wasn?t profitable. This loss was resulted from heavy rain during harvesting the soybean. Lowest damage was obtained from reduced tillage method. According to conclusion of datum obtained in this study, the reduced tillage methodcan be recommended to farmers. But, determination of the most suitable tillage method needs to a great many years studies.