Gençlerin cinsel yolla bulaşan hastalıklar ve güvenli cinsel yaşam konusunda bilgi ve davranışlarına akran eğitiminin etkisi / Mental health and affecting factors of married women ages 15 to 25 in the area of sanliurfa training health care center

Abstract

Müdahale tipindeki bu epidemiyolojik araştırmada, gençlerin güvenli cinsel yaşam ve cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar (CYBE) konusunda bilgi ve davranışlarına akran eğitiminin etkisinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Veri yoplamada araştırmacılar tarafından hazırlanan, içeriğinde sosyo-demografik bilgiler yanısıra güvensiz cinsel yaşam, aile planlaması ve CYBE'a yönelik soruların olduğu `Gençlerin Sağlığı Bilgi Formu' kullanılmıştır. Analizlerde bağımsız gruplarda iki ortalamayı karşılaştırmada t testi, bağımlı gruplarda eşleştirilmiş t testi, bağımsız gruplarda yüzdeleri karşılaştırmada ki-kare testi, bağımlı gruplarda McNemar ki-kare testi, sürekli değişkenler arasındaki ilişkileri saptamada ise pearson korelasyon testi kullanılmıştır. Bu çalışmanın örneğini rastgele örnekleme yöntemiyle seçilen %45.1'i kız ve %54.9'u erkek olmak üzere 15-24 yaşları arasında toplam 977 (yanıtlama oranı %88.8) genç oluşturmuştur. Çalışmaya katılan tüm gençlerin %19.8'i cinsel birleşme ile sonuçlanan ilişkilerinin olduğunu bildirirken, bu oran evli olmayanlarda %15.6'dır. Cinsel ilişki yaşayanların çoğunluğunu erkekler oluşturmaktadır ve ortalama cinsel ilişki yaşı 17.6'dır. Evli olmayan gençlerin %43.1'i hayat kadınıyla, %43.3'ü yakın arkadaş, sevgilisi ile ve %8.3'ü de maket ve hayvanlarla ilişkide bulunduklarını bildirmişlerdir. Sağlık davranışı teorileri temel alınarak gerçekleştirilen akran eğitimi müdahalesi sonrasında toplam bilgi puanı 14.6'dan 32.6'ya yükselmiştir (p<0.05).. Güvenli cinsel yaşam kapsamında; `cinsel ilişkiden kaçınmak', `tek eşli olmak' ve `kondom kullanmak' adımlarının her birinin anlamlı değişim gösterdiği saptanmıştır (p<0.05). Aktif cinsel yaşamı olan evli olmayan gençlerin modern yöntemleri kullanma oranı %53.8'den %80.8'e yükselirken, hiçbir yöntem kullanmama ise %28'den %11.8'e düşmüştür. Sonuç olarak, akran eğitimi olumlu yönde bilgi ve davranış değişimine neden olan bir müdahaledir. Çalışmanın bulgularına dayalı olarak, birinci basamak sağlık kuruluşlarında gençlerin üreme sağlığı ve güvenli cinsel yaşam konularında bilgilendirilmeleri, hastalıkların önlenmesi ve erken tanı-tedavi hizmetlerine ulaşımlarının arttırılmasında akran eğitimi modelinin yararlı olacağı düşünülmektedir. Anahtar Kelimeler: Genç, akran eğitimi, CYBE, güvenli cinsel yaşam In this intervention epidemiological research, it was aimed to determine of peer education effect on safer sex life, contraseptive method and sexually transmitted diseases (STI?s) of young people. `Health of Young People Information Form? prepared by researcher included of socio-demographic and safer sex life, contraseptive method and sexually transmitted diseases informations was used to data collection. In the anayses, we used the t test and chi-square tests according to the independent and dependent group characteristic, and pearson correlation method for the continuity variables. The sample of the study was consisted of 977 young people aged 15-24 years - 45.1 % were female, 54.9% were male-selected by random selection method (Response rate %88.8). 19.8% of them reported that they had a sexual penetration, this ratio was 15.6 % for unmarried youngs. Males had higher sexual life than females, and mean age was 17.6. Of unmarried youngs, 43.1% of them had first sexual penetration with sex workers, 43.3 % was close friends, and 8.3 % was other things like animals and sex models. Based on health behaviour theories, after approximatelly 2 months later of peer education intervention, the intervention had a significant effect on including tcontribute positively to the acquisition of knowledge, awareness of sexual risks, knowledge of birth control methods, and prevention of CYBE. It was found the mean of total knowledge score was 14.6 in preintervention period, this score was increased to 32.6 in postintervention. Each of safer sex life steps including `abstinence from sex, being faithful, use condom? changed positively (p<0.05). Modern contraseptive methods usage was increased from 53.8% to 80.8%, any method use was decreased from 28% to 11.8 % on active sexual life of youngs. As a result of this study, we determined the positive knowledge and behaviour changes of peer education program. Based on the study findings, peer education model will give an advantage and useful results for the increasing awareness about safer sex life and STI?s, access to services, prevention and early diagnosis and treatment of STI?s in the primary health services. Keywords: Youngs, peer education, STI, safer sex life