Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP), kapsamındaki su kaynakları ve sulama-drenaj sistemlerinin değerlendirilmesi / Evaulation of water resources and irrigation-drainage systems of GAP, Southeastern Anatolia Project

Abstract

GÜNEYDOĞU ANADOLU PROJESİ (GAP), KAPSAMINDAKİ SU KAYNAKLARI VE SULAMA-DRENAJ SİSTEMLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ Mustafa Hakkı AYDOĞDU ÖZET ?GAP'ın toplam maliyeti 32 milyar $ olup, kamu yatırımlarının nakdi gerçekleşme oranı % 54 civarındadır. Rakamsal büyüklükler ve etkileri açısından dünyanın en önemli suya dayalı kalkınma projeleri arasında ilk sıralardadır? (GAP İdaresi, 2003). GAP kapsamında suya dayalı olarak yapılan çalışmaların ve inşaatların tamamı henüz bitirilememiştir. Enerji projelerinin büyük bir kısmı tamamlanmış olmasına karşın, sulama inşaatlarında gerçekleşme oranı halk sulamaları dahil %20'ler civarındadır. Dolayısıyla; bu çalışmadaki esas amaç mevcut kaynakların dağıtımının ve kullanımının planlanması ile ilgili olarak öngörülen beklentilerin, sahadan çıkan sonuçlar açısından değerlendirilmesidir. Su kaynakları ile mevcut sulama sistemlerinin hidrolik modellemesi açısından; sulama sistemlerinin işletme performansının değerlendirilmesi, potansiyel işletme sorunlarının belirlenmesi, işletme kontrolünü arttıracak seçeneklerin geliştirilmesi ve değerlendirilmesi, genelde diğer sulamalarda uygulanabilecek sonuçların ortaya konması, gelecekte yapılacak projelendirme çalışmalarında kullanılacak veya halihazırda projelendirilmesi tamamlanmış sulamalarda iyileştirme yapmak amacıyla öneriler sunmak için büyük önem taşır. Drenaj gereksinimleri açısından ise; halihazırda inşaatı tamamlanmış ve tasarım halinde olan drenaj sistemlerinin potansiyel açıdan zayıf yönlerini tespit etmek, bunları giderici veya azaltıcı önlemleri önermek ve bu gibi sorunların gelecekte tekrar edilmesini önlemek, genel sulama randımanını arttırmak amacıyla drenaj suyunun tekrar sulamada kullanılması ile ilgili alternatifli seçenekleri incelemektir. Bu kaynaklardan elde edilen verilere dayalı olarak öngörülen hedefler açısından kıyaslamalar yapılacak ve su kaynaklarının optimum şekilde kullanılmasını sağlayacak yönetim ve işletme konularında, kurumsal ve yasal içerikler, sosyal ve kültürel davranışlar, çevresel etkileşim potansiyeli, mali ve ekonomik ihtiyaçlar gibi konularda öneriler sunulacaktır. Unutulmaması gerekir ki; ülkemiz su zengini bir ülke olmadığı gibi, su da ikamesi olmayan yegane yaşamsal bir öğedir. Suyun yokluğu da, çokluğu da her açıdan sorunlar yaratmaktadır. Çözüm ise su ile ilgili, tüm unsurların biri birleriyle olan etkileşimlerini göz önüne alan optimum ve uygulanabilir bir modelin sunulmasıdır. EVAULATION OF WATER RESOURCES AND IRRIGATION -DRAINAGE SYSTEMS? OF GAP, SOUTHEASTERN ANATOLIA PROJECT Mustafa Hakkı AYDOĞDU SUMMARY ?Total cost of Southeastern Anatolia Project is 32 billion US $, financial realization rate of the project is around % 54 by the state investment. In terms of its scopes, contents, effects and numbers, GAP is one of the biggest and important one in the world based on water resources development projects? (GAP, 2003). Within the scope of GAP, constructions and studies are not completly finished yet. Realizations of energy projects are mainly finished however irrigations constructions have realization rate of % 20 including public irrigations. Therefore; main scope of this study is making evaulations according to the results from Project areas in terms of distributions and planning of existing resources. Water resources and existing irrigation systems are considered in terms of hydroulic modellings; evaulation of operation performance of the irrigation systems, to make definition of potantial operation problems, evaulation and development of operational control alternatives, mainly put applicable results to the other irrigation areas and to make reccomendations for on going projects and other projects, plannings which are not started yet. In terms of drainage necessities; to define weakness of existingly finished and under the design stages projects and make reccomandations to them and also prevent occurance the same type of the problems for future plannings, to make comparison of alternatives for reuse of drainage waters for irrigation purposes in order to increase irrigation performance. To make comparisons and try to use of water resources in an optimum way according to the results from existing resources in terms of managment, operation, administrative, lawful contnets, social and culturel behaviors, and also effect of environmental potantial, finacial and economic needs for overall evaulations. It should be not forgetten that; Turkey is not water reach country and water is an unique vital elements in the world. Existing of water over then needs and also lack of water is a source of problems in terms of every way. The solution is to apply an optimum model to the GAP Project including all the releted elements.