Harran Ovasında tuzluluk sonucu pamuk ve buğday üretiminde ortaya çıkan ekonomik kaybın belirlenmesi üzerine bir araştırma / A study of determining the salinity induced economic loss of cotton and wheat crops in Harran Plain

Abstract

HARRAN OVASINDA TUZLULUK SONUCU PAMUK VE BUĞDAY ÜRETİMİNDE ORTAYA ÇIKAN EKONOMİK KAYBIN BELİRLENMESİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA Rezan TOPALOĞLU ÖZET Bu çalışmada, Şanlıurfa-Harran ovasında toprak tuzluluğu sonucu oluşan verim kaybının ekonomik boyutu araştırılmıştır. Bölgede en fazla yetiştiriciliği yapılan pamuk ve buğday ürünü baz olarak alınmıştır. Yapılan bu araştırma bölgede ürün yetiştiriciliği için en büyük sorun olan toprak tuzluğunun boyutlarını ülkeye ve bölgeye olan ekonomik kayıplarını ortaya koymayı bu soruna daha yakından ve ciddiyetle değinilmesini sağlamayı amaçlamanın yanı sıra aynı zamanda bundan sonra yapılacak çalışmalara da iyi bir kaynak teşkil edecektir. Bu araştırmanın sonuçlarına göre tuzluluk sonucu oluşan ekonomik kayıp oldukça yüksek boyuttadır. Tuzluluğun şiddeti artıkça elde edilen brüt gelirde azalmaktadır. Pamuk ürününde brüt kayıp 1 971 968 YTL, üretim kaybı ise 4 811 347 TL'dir. Buğday ürününde brüt kayıp şiddetli tuzlu topraklarda 700 YTL/ha'a kadar çıkmaktadır. İncelenen işletmelerde tuzluluktan dolayı çok az buğday yetiştiriciliğine rastlanılmıştır. Buğday ürününde toplam brüt kayıp yıllık olarak 468 300 YTL, gelir kaybı ise 953 966 TL'dir. Bu sonuçlara göre tuzluluğun gün geçtikçe ovada ciddi boyutlara ulaştığı ve bunun sonucu olarak ta toprakların verimlerinin azalarak ürün yetiştiriciliği üzerinde olumsuz etkiler gösterdiği gözlenmektedir. Tuzluluğun şiddeti arttıkça ürün yetiştiriciliği yapılamaz duruma gelmekte ve ekonomik kayıpta yıldan yıla artış göstermektedir. Bu sorunlara çözüm yolu olarak biran önce drenaj kanalların açılarak taban suyu sorununun giderilmesi, tuzluluğun ileri boyutlara ulaştığı yerlerde biran önce ıslah çalışmalarına başlanması, çiftçilerin bilgilendirilerek fazla sulamadan ve tek ürün yetiştiriciliğinden vazgeçmelerini sağlayıcı tedbirler alınmalıdır. 53 A STUDY OF DETERMINING THE SALINITY INDUCED ECONOMIC LOSS OF COTTON AND WHEAT CROPS IN HARRAN PLAIN Rezan TOPALOĞLU SUMMARY Aim of this study is to estimate economic loss, resulting from the salinity in Harran Plain. Two main produced crops which are cotton and wheat, taken as a base. The study which intends to present the size of salt affected areas which is the major problem for crop growth and production in the region. Economic loss incurred by the region is determined as well. According to the results of this study economic loss which appears in consequence of salinity is at extremely substantial levels. Gross income obtained decreases as the intensity of salinity increases. Gross revenue loss in cotton is 1 971 968 YTL whereas loss of income due to yield decrease is 4 811 347 YTL. Gross revenue loss in wheat may increase up to 700 YTL/ha in soils with intensive salinity. We quite rarely encountered with wheat growing in consequence of salinity in the enterprises examined in the study. In wheat gross revenue loss is 468 300 YTL annually. However, gross loss of income is 953 966 YTL in terms of yield decrease . When we take these results into consideration it is observed that salinity in the plain has been reaching to significant levels more and more by every day and consequently fertility of soils are decreasing and it is observed that such developments have unfavorable affects on farming. Growing increase in the intensity of the salinity causes to unfavorable affects on agricultural product growing, and agricultural product growing becomes harder and harder everyday, almost impossible and as a consequence of these developments economic loss growingly increases year by year. As a solution to these problems discharge of base waters by constructing and opening drainage chanels, rehabilitation and improvement studies should immediately be started at the places where salinity has reached to significant levels and actions to be taken by training farmers and create awareness in order to cause them to avoid from excess irrigation and one crop system.