Özet:
Bu çalışma, Diyarbakır’da, ll. Ürün soya tarımında farklı toprak işleme yöntemlerinin verim, verim bileşenleri ve toprak yapısına olan etkisinin belirlenerek, en uygun toprak işleme yöntemlerinin tespit edilmesi amacıyla, 2006 üretim sezonunda, Güneydoğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü deneme arazisinde yürütülmüştür. 4 farklı toprak işleme yönteminin (direk ekim, azaltılmış, geleneksel ve derin toprak işleme) ve 2 farklı soya çeşidinin (Umut-2002 ve SA-88) kullanıldığı bu çalışmada bitkilerde %50 çıkış gün sayısı, %50 çiçeklenme gün sayısı, bitki boyu, bitkide bakla sayısı, ilk bakla yüksekliği,m2 ’de bitki sayısı, 100 tane ağırlığı, verim, dal sayısı özellikleri incelenmiştir. Toprakta ise hacim ağırlığı, % nem, pH, % kireç, porozite, doygunluk ve penetrasyon direnci gözlemleri alınmıştır. Yapılan bu çalışmada toprak işleme yöntemlerinin bitkide istatistiksel olarak m2 ’de bitki sayısı ve verim üzerinde etkili olduğu gözlenmiştir. m2 ’de bitki sayısı karakteri yönünden geleneksel ekim yönteminde m2 ’de bitki sayısının en düşük, derin toprak işleme yönteminde en yüksek olduğu tespit edilmiştir. Ancak istatistiksel olarak derin toprak işleme, azaltılmış toprak işleme ve anıza ekim yöntemleri aynı grup içerisinde yer almıştır. Verim yönünden azaltılmış toprak işleme yöntemi en yüksek, anıza ekim yöntemi en düşük bulunmuştur. İstatistiksel olarak azaltılmış, geleneksel ve derin toprak işleme uygulamaları aynı grupta yer almıştır. Çeşitler arasında ise dal sayısı, 100 tane ağırlığı, m2 ’de bitki sayısı, çiçeklenme gün sayısı ve bitki boyu arasında farklılık olduğu gözlenmiştir. SA-88 çeşidinin Umut-2002 çeşidine göre dal sayısı daha az, 100 tane ağırlığının daha düşük, m2 ’de bitki sayısının daha fazla, çiçeklenme gün sayısının daha az, bitki boyunun daha kısa olduğu tespit edilmiştir. Yapılan toprak analizleri ve alınan gözlemler sonucunda ise, toprak işleme yöntemlerinin 0-20 cm arasında hacim ağırlığı ve porozite üzerinde etkili olduğu gözlenmiştir. Azaltılmış toprak işleme uygulamasında 0-20 cm toprak derinliğinde hacim ağırlığı daha yüksek, geleneksel toprak işleme uygulamasında porozite en yüksek bulunmuştur. Penetrasyon direnci gözlemlerinde ise toprağın 0-20 cm’lik kısmında 5 Eylülde alınan gözlemlerde toprak işleme yöntemleri arasında farklılık olduğu, anıza ekim uygulamasında penetrasyon direncinin daha yüksek olduğu gözlenmiştir.
