Abstract:
Özet Urfa, Fırat Nehri'nin doğusunda ve Mezopotamya topraklarının içinde yer almış tarihi bir şehirdir. Şehrin isimleri arasında Edessa, Urfa, Ruha ve Orhai ençok kullanılmış olanlardır. Şehrin kuruluşu Seleukos Devleti tarfından olmuştur. Şehri önemli kılan unsurların başında Abgar Krallığı'nın Hz. sa'nın yaymaya başladığı Hıristiyanlığı kabul eden ilk krallık olması gelir. Urfa şehri Roma, Med, Pers, Sasani ve Bizans mparatorluklarınca paylaşılamamıştır. Şehir 7. yy.'da Iyad b. Ganem tarafından slam Dünyasına kazandırılmıştır. Hz. brahim'in burada yaşaması nedeni ile Müslümanlar tarafından kutsal kabul edilen şehir 12. yy.'a kadar devam eden slam egemenliğinden sonra Haçlı Seferleri ile farklı bir kimlik kazanmıştır. Urfa Haçlı Kontluğu'na 1144 yılında son veren mameddin Zengi slam dünyasında büyük saygınlık kazanmıştır. Türkler tarafından iskân edilen Urfa zaman içinde Müslüman bir yapıya kavuşmuştur. Moğollar tarafından işgaller bölge için olumsuz sonuçlar doğurmuştur. Şehir bu işgalden sonra eski canlılığına kavuşamamıştır. Ak Koyunlu ve Kara Koyunlu Türkmen oymakları tarafından yönetilen şehir zaman içinde değerini yitirmiştir. Şehir, tarihinden getirdiği farklı kültürler sayesinde farklı mimari eserler ve efsaneler ile doludur. Bunlar arasında Balıklı Göl, Makam-ı brahim, Fırfırlı Camii, Selahaddin Eyyubi Camii, Circis Peygamber Camii, Kale, Harran Kapı, Bey Kapı, Samsat Kapı, Mendilon efsanesi, Nemrut ve Hz. brahim efsanesi yer almaktadır. Anahtar Kelimeler: Urfa, Edessa, Iyad b.Ganem, mameddin Zengi, Abgar Kırallığı, Moğollar, Kuzey Suriye.
Abstract Urfa is a historical city that is situated in the east of the Euphrates and that is in Mesopotamia. The most used names of the city are Edessa, Urfa, Ruha and Orhai. The city was founded by the Seleukos State. The city is important because the Abgar Kingdom is the first kingdom to adopt the Christianity that the Prophet Jesus started to spread. Urfa couldn?t be shared by Roma, Med, Pers, Sasani and the Byzantine Empire. The city was gained by the Muslim World by the help of Iyad b. Ganem in the 7th century. It is believed that Urfa is a holy city because The Prophet brahim lived here. The Muslim sovereignty is lasted until 12th century and the city gained a different identity after the Crusades. mameddin Zengi, who put an end to Edessa Crusade Earldom in 1144, became a highly respected person. Urfa, which is investigated by the Turks, became a muslim city in the time. Being occupied by the Mongols resulted in negative. After this occupation, the city couldn?t recover again. The city that was directed by Ak Koyunlu and Kara Koyunlu Turkoman tribes lost its value during the years. The city is full of different architectural works and legends because of the different cultures in its history. These architectural works and legends are; Balıklı Göl, Makam-ı brahim, Fırfırlı Mosque, Selahaddin Eyyubi Mosque, Circis Peygamber Mosque, Castle, Harran Kapı, Bey Kapı, Samsat Kapı, Mendilon Legend, Nemrud and Hz. brahim Legend. Key Words: Urfa, Edessa, Iyad b.Ganem, mameddin Zengi, Abgar Kingdom, Mongols, North Syria.
