İlköğretim okulu öğretmenlerinin eğitim örgütlerinde duygusal şiddete ilişkin görüşleri üzerine bir araştırma

Abstract

Bu araştrma, ilköğretim okulu öğretmenlerinin eğitim örgütlerinde iletişim biçimine saldılar', `sosyal ilişkilere saldılar', `itibara saldılar', `göreve yönelik saldılar' boyutlarında duygusal şiddete ilişkin öğretmen görüşlerini ortaya koymayı, öğretmenlerin karşılaştıkları duygusal şiddet eylemlerini ve duygusal şiddete ilişkin öğretmen görüşlerinin, cinsiyet, medeni durum, kıdem ve öğrenim durumu değişkenlerine göre farklılaşıp farklılaşmadığını saptamayı amaçlamıştır. Betimsel tarama niteliğinde olan bu araştırmada, ilköğretim okulu öğretmenlerinin kişisel özelliklerine ilişkin `Kişisel Bilgi Formu' ile veri toplamak amacıyla araşştırmacı tarafından geliştirilen `Duygusal Şiddet Ölçeği' kullanılmıştır. Duygusal Şiddet Ölçeği toplam 35 maddeden oluşan ve duygusal şiddeti dört ayrı boyutta değerlendiren bir ölçektir. Araştırmacı tarafından geçerlilik ve güvenirliği test edilen ölçeğin ?İletişim Biçimine Saldılar? boyutunda 6, ?Sosyal İlişkilere Saldılar? boyutunda 6, ?İtibara Saldılar? boyutunda 13, ?Göreve Yönelik Saldılar? boyutunda 10 madde yer almaktadır. Araştırmanın evrenini, Şanlıurfa ili merkez ilçedeki 62 ilköğretim okulunda görev yapan 2542 öğretmen oluşturmuştur. Zaman ve ekonomik sınırlılıklar nedeniyle araştırmada örneklem alma yoluna gidilmiştir. Bu amaçla araştırma, 470 ilköğretim okulu öğretmeni üzerinde yapılmıştır. Araştırmada elde edilen verilerin istatistiksel çözümlemeleri SPSS programı ile bilgisayar ortamında yapılmıştır. Verilerin analizinde frekans, yüzde dağılımı, aritmetik ortalama ve standart sapma, t testi, tek yönlü varyans analizi (Anova), Scheffe ve Dunnett C testlerinden yararlanılmıştır. Araştırmada elde edilen sonuçlar aşağıda özetlenmiştir. Araştırmada, ilköğretim okulu öğretmenlerinin, iletişim biçimine saldılar boyutunda yer alan duygusal şiddet davranışlarına ?bazen? düzeyinde, sosyal ilişkilere saldılar, itibara saldılar, göreve yönelik saldılar boyutlarında yer alan duygusal şiddet davranışlarına ise, ?nadiren? düzeyinde maruz kaldıkları bulunmuştur. İlköğretim okulu öğretmenlerinin görüşlerinin ortalama yüzde değerlerine göre; öğretmenlerin %23.5'i iletişim biçimine saldılar boyutunda yer alan duygusal şiddet davranışlarına, %12'si sosyal ilişkilere saldılar boyutunda yer alan duygusal şiddet davranışlarına, %13.5'i itibara saldılar boyutunda yer alan duygusal şiddet davranışlarına, %16.5'i göreve yönelik saldılar boyutunda yer alan duygusal şiddet davranışlarına sürekli maruz kaldıklarını ifade etmişlerdir Bu ortalamalara göre, araştırmaya katılan ilköğretim okulu öğretmenlerinin yaklaşık % 17'si duygusal şiddet mağdurudur. Araştırma bulgularına göre, ilköğretim okulu öğretmenlerinin iletişim biçimine saldılar boyutunda yer alan duygusal şiddet davranışlarına ilişkin görüşleri, cinsiyete, medeni duruma, kıdeme ve öğrenim durumuna göre farklılaşmamaktadır. öğretmenlerinin sosyal ilişkilere saldılar boyutunda yer alan duygusal şiddet davranışlarına ilişkin algıları, cinsiyete, medeni duruma ve öğrenim durumuna göre farklılaşmamakda, buna karşın kıdem değişkenine göre farklılık göstermektedir. Kıdemi 16-20 yıl arasında olan öğretmenler, kıdemi 1-5 yıl arasında olan öğretmenlerden daha yüksek düzeyde bu boyutta yer alan duygusal şiddet eylemlerine maruz kalmaktadır. İtibara saldılar boyutunda yer alan duygusal şiddet davranışlarına ilişkin öğretmen görüşleri, cinsiyet ve öğrenim durumu değişkenlerine göre farklılaşmazken, medeni duruma ve kıdeme göre anlamlı farklılık göstermektedir. Bekar öğretmenler evli öğretmenlerden, kıdemi 11-15 yıl arasında olan öğretmenler, kıdemi 21 ve üzerinde olan öğretmenlerden yüksek düzeyde bu boyutta yer alan duygusal şiddet davranışlarına hedef olmaktadır. Öğretmenlerin göreve yönelik saldılar boyutunda yer alan duygusal şiddet davranışlarına ilişkin algıları, medeni duruma, kıdeme ve öğrenim durumuna göre farklılaşmazken, cinsiyet değişkenine göre anlamlı bir şekilde farklılaşmaktadır. Göreve yönelik saldılar boyutunda yer alan duygusal şiddet davranışlarına, kadın öğretmenler, erkek öğretmenlerden daha yüksek düzeyde maruz kalmaktadır.