Özet:
Bu araştırmada; 0–2 yaş dönemindeki çocuklarda ishal prevelansının belirlenmesi, etkileyen faktörlerin saptanması ve annelerin bu konuda öz-yeterlilik durumlarının tespit edilmesi amaçlanmıştır. Tanımlayıcı ve kesitsel olarak yapılan bu araştırma STROBE bildirgesine uygun olarak raporlanmıştır. Araştırmanın evrenini, Şanlıurfa Merkez İlçelerinde bulunan 71 aile sağlık merkezlerine kayıtlı olan 2024 yılına ait 16552 0-2 yaş bebek ve annelerden oluşmaktadır. Araştırmanın örneklemi Mayıs-Kasım 2024 tarihleri arasında ulaşılan 330 anne ve bebekten oluşmaktadır. Veriler araştırmacılar tarafından hazırlanan anket formu ve erken çocukluk çağı ishalini önlemede anne öz-yeterlilik ölçeği ile yüz-yüze toplanmıştır. İstatistiksel analizlerde tanımlayıcı istatistik, sürekli değişkenler yönünden farkın önemliliği için bağımsız gruplarda t testi, tek yönlü Anavo ve post-hoc testleri yapılmıştır. Ankete katılan annelerin %58,2’ sinin 30 yaş ve altında, %31,8’inin lise ve üzeri eğitime sahip olduğu ve çocuk sayısının ise % 37,6 ile 1 veya 2 çocuğa sahip olduğunu saptanmıştır. Çocukların ise %58,2’sinin 12 ay veya altında olduğu, %56,7’sinin kız olduğu, %64,4’ünün anne sütü almaya devam ettiği görülmüştür. Şuan çocuklarının ishal olduğunu belirten annelerin oranı % 19,4 olarak saptanmıştır. İshal olan bebeklerin %68,7’ sinin ishali 4 gündür veya daha fazla devam etmekte olup, %37,5’ inin dışkılama sayısı 5 veya daha fazladır. Annelerin %41,5’inin çocuğun ishal olma sebebinin sudan kaynaklandığını belirtmiştir. Erken çocukluk çağı ishalini önlemede anne öz-yeterliği ölçeğinde annelerin aldığı toplam puan ortalaması ise 97,34±7,3 olarak hesaplanmıştır. Bu ölçeğin puan ortalamasına annelerin eğitim durumu, yaşanılan yer, aile tipi, aylık gelir, çocuk sayısı, içme suyu türü, bebeğin cinsiyeti, anne sütü verme durumu faktörlerin anlamlı şekilde etkilediği saptanmıştır. Sonuç olarak bebeklerde ishalin halen önemli bir bebek sağlığı sorunu olmaya devam ettiği için gerekli önlemlerin alınarak eğitim ve bakımların doğru olarak yapılmasının yaygınlaştırılması ve bu konuda özellikle halk sağlığı hemşirelerin farkındalığın artırılması önerilmektedir.
