ORTAÖĞRETİM KURUMLARINDA BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR DERSİNİN İMAJINI METAFORLAR YOLUYLA ANLAMAK

Abstract

Bu çalışmanın amacı ortaöğretim kurumlarında beden eğitimi ve spor dersinin imajının öğretmen ve yönetici görüşlerine göre incelenmesidir. Araştırma, Şanlıurfa ilinde devlet okulları ve özel okullarda görev yapan 63 öğretmen ve 12 okul yöneticisinin katılımıyla gerçekleştirilmiştir. Temel nitel araştırma deseninin kullanıldığı araştırmada veriler “Beden eğitimi dersi……gibidir, çünkü……” şeklinde hem katılımcı algısı hem de algının nedenini öğrenmeye yönelik tek soruluk formlarla toplanmıştır. Toplanan veriler içerik analizine tabi tutularak adlandırma, tasnif etme, kategori geliştirme, geçerlilik ve güvenirlik sağlama aşamaları izlenmiştir. Analiz soncunda beden eğitimi ve spor dersine ilişkin beden eğitimi öğretmenleri tarafından geliştirilen 23 metafor elde edilmiştir. Elde edilen metaforlar “eğitim ve gelişim ifadesi”, “yaşam kaynağı ve amacı”, “sağlık ve iyi oluş ifadesi”, “eğlence ve rahatlık ifadesi”, “enerji ve hareket ifadesi”, “bütünleştirici”, “doğa ifadesi” olmak üzere 7 kategoride toplanmıştır. Diğer branştan öğretmenleri tarafından geliştirilen 29 metafor ise “sağlık ve iyi oluş ifadesi”, “doğa ve özgürlük ifadesi”, “yaşam kaynağı ve amacı”, “enerji ve hareket ifadesi”, “eğitim ve gelişim ifadesi”, “eğlence ve rahatlık ifadesi”, kategorileri altında toplanmıştır. Yöneticiler tarafından geliştirilen 9 metafor ise “eğitim ve gelişim ifadesi”, “sağlık ifadesi”, “yaşam ve yaşam kaynağı ifadesi”, “enerji ve hareket ifadesi” olmak üzere 4 kategoride toplanmıştır. Buna göre beden eğitimi öğretmenleri ve yöneticilerin beden eğitimi ve spor dersini ağırlıklı olarak eğitim ve gelişim ifadesi olarak algılarken diğer branş öğretmenlerinin ağırlıklı olarak sağlık ve iyi oluş ifadesi olarak algıladığı belirlenmiştir. Yönetici ve öğretmenlerin beden eğitimi ve spor dersine dair metaforik algılarının gerekçeleri ise dersin sağlıklı yaşam ve iyi hissettirmesi, başarı getirmesi ve geliştirmesi, rahatlatıcı olması, sosyalleştirici olması, hayatın vazgeçilmezi ve hayatın kendisi gibi olması, enerji kazandırması ve hareket sağlaması, disipline etmesi, eğlendirici olması, özgürleştirmesi ve huzur vermesi, model oluşturması ve yol gösterici olması, mücadele ettirmesi, özgüven sağlaması olduğu yönünde kategorilendirilmiş ve kategorilere yönelik 45 metafor elde edilmiştir. Araştırma sonucunda ortaöğretim kademesinde görev yapan yönetici ve öğretmenlerin metaforik algılarına göre beden eğitimi ve spor dersi imajının olumlu olduğu anlaşılmıştır. Araştırmada beden eğitimi ve spor dersinin imajı üzerine elde edilen bulguların dersin önemini ortaya koyduğu düşünülmektedir. Bu sebeple yöneticiler okullarda dersin daha verimli ve etkili işlenmesi için fiziksel koşullarda iyileştirmeye önem verebilir, öğretmenler ise öğretim sürecinde düzenlemeler yapabilir.