Abstract:
Bu tezde, Hz. Peygamber’in evliliklerinin tarihsel bağlamı ele alınmaktadır. Çalışma kapsamında özellikle, Hz. Âişe’nin evlilik yaşı ve Hz. Peygamber’in halasının kızı Zeyneb bint Cahş ile yaptığı evlilik üzerinde durulmuştur. Konu, ilk dönem İslâm tarihi, hadis ve tefsir kaynakları ile çağdaş literatür ışığında incelenmiş, tartışmalara sebep olan rivayetler tarihsel bağlamı içerisinde değerlendirilmiştir. Çalışmada, Hz. Peygamber’in çok eşliliğinin bireysel tercihten ziyade Medine’ye hicret sonrasında ortaya çıkan sosyo-kültürel, dinî ve siyasî şartlarla ilişkili olduğu tespit edilmiştir. Bu evliliklerin, kabileler arası ilişkileri güçlendirme, dul ve yetimlerin himayesi, toplumsal barışın sağlanması ve Câhiliye dönemi uygulamalarının kaldırılarak İslâmî ilkelerin yerleştirilmesi gibi amaçlara hizmet ettiği anlaşılmıştır. Hz. Âişe’nin evlilik yaşıyla ilgili rivayetler incelendiğinde, nikâh ile zifaf arasında üç yıllık bir süre bulunduğu, bunun yaş küçüklüğü ve biyolojik gelişimle bağlantılı olduğu görülmektedir. Bu bağlamda, Hz. Âişe’nin evliliğinin dönemin örf ve şartları içinde olağan kabul edildiği, günümüzde tartışma konusu hâline gelmesinin ise modern çağın evlilik algısıyla ilişkili olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Hz. Peygamber’in Zeyneb bint Cahş ile evliliği ise Ahzâb Sûresi 33/37. âyette belirtilen ilahî irade doğrultusunda gerçekleşmiş, bu evlilikle İslâm, Câhiliye’de yerleşik evlat edinme uygulamasının miras ve evlilik gibi alanlarda doğurduğu sakıncaları ortadan kaldırmayı hedeflemiştir. Ancak söz konusu evlilik, bazı kesimler tarafından yanlış yorumlanmış ve asılsız iddialarla gündeme getirilmiştir. Bu rivayetler, eleştirel süzgeçten geçirilmeden tefsir ve tarih kaynaklarına aktarılmış, bu durum Batılı polemik yazarların Hz. Peygamber’e yönelttiği eleştirilerde zemin olarak kullanılmıştır.
