AZOT VE FOSFOR KAYIPLARININ AZALTILMASINDA ORGANİK VE ATIK BAZLI KAPLAMA MATERYALLERİYLE GELİŞTİRİLEN GÜBRELERİN ETKİNLİĞİ VE KARAKTERİZASYONU

Abstract

Sızma, buharlaşma ve fiksasyon nedeniyle oluşan besin kayıpları, ürün verimliliğini önemli ölçüde sınırlar. Bu durum yeraltı suyu kirliliği ve sera gazı emisyonları gibi ciddi çevresel zorluklar ortaya çıkarır. Bu zorlukların ele alınması, gübre verimliliğini artırmak ve çevresel etkileri azaltmak için yenilikçi yaklaşımlar gerektirir. Bu çalışma, katkılı nişasta temelli kaplama materyalleri kullanılarak geliştirilen kontrollü ve yavaş salınımlı gübrelerin yapısal ve fonksiyonel özelliklerini belirlemek, azot ve fosforun topraktaki dinamiklerini incelemek amacıyla yürütülmüştür. Çalışmada üre ve diamonyum fosfat (DAP) gübreleri kullanılmış ve gübre kaplamalarında kullanılan materyallerin karakterizasyonu FTIR ve SEM teknikleri ile gerçekleştirilmiştir. FTIR analizleri, katkılı nişasta ile diğer kaplama materyalleri (biyokömür, arıtma çamuru külü ve leonardit) arasında oluşan yeni fonksiyonel grupları göstermiş, özellikle 3300–3400 cm⁻¹ aralığında –OH gerilme bantlarında kaymalar belirlenmiştir. SEM görüntüleri, kaplama yüzeylerinin homojen, mikro gözenekli ve yoğun yapıda olduğunu ortaya koymuş; bu yapı, kontrollü salım açısından olumlu bulunmuştur. Suda salım ve kaplama kalınlığı deneylerinde MU3 (mısır koçanı biyokömür 3g kaplı üre), AU3 (arıtma çamuru külü 3g kaplı üre), ADAP3 (arıtma çamuru külü 3g kaplı DAP) ve LDAP3 (leonardit 3g kaplı DAP) kaplama formlarının en etkin kaplamalar olduğu bulunmuştur. Kolon denemeleri kapsamında, 6 haftalık yıkama periyodu boyunca topraktan sızan ve kalan azot ve fosfor miktarları değerlendirilmiştir. Geleneksel üre ve DAP uygulamalarında besin maddeleri yıkamayla büyük oranda kaybedilmiştir (üre için NO₃⁻ kaybı %62; DAP için P kaybı %54). MU3 uygulamasında toprakta kalan en yüksek nitrat değeri ölçülmüş ve bu değer yaklaşık 200 mg kg-1 olarak belirlenmiştir. AU3 uygulamasında toprakta kalan nitrat miktarı yaklaşık 185 mg kg-1 düzeyinde gerçekleşmiş ve MU3’e kıyasla daha düşük ancak geleneksel üreye kıyasla daha yüksek bulunmuştur. İstatistiksel analizler, gruplar arasında anlamlı farklar bulunduğunu ortaya koymuştur (p