ELEKTRİK DAĞITIM SEKTÖRÜNDE KURUMSAL KAYNAK PLANLAMASI (ERP) SEÇİMİ İÇİN ÇOK KRİTERLİ KARAR VERME VE MAKİNE ÖĞRENMESİ TABANLI BİR YAKLAŞIM

Abstract

Bu tez çalışması, elektrik dağıtım sektöründe faaliyet gösteren büyük ölçekli bir kurumun bilgi teknolojileri (BT) yatırımları kapsamında, sınırlı kaynaklarla hangi ERP yazılım alternatifine öncelik verilmesi gerektiğini nesnel ve çok kriterli bir karar verme çerçevesinde analiz etmeyi amaçlamaktadır. ERP sistemleri, işletmelerin üretim, muhasebe, insan kaynakları ve tedarik zinciri gibi temel işlevlerini entegre eden stratejik bilgi sistemleridir. Bu kapsamda, ERP seçim süreci karmaşık, çok kriterli ve çok alternatifli bir karar problemine dönüşmektedir. Bu çalışmada; Analitik Hiyerarşi Süreci (AHP), TOPSIS ve VIKOR gibi üç farklı çok kriterli karar verme (ÇKKV) yöntemi entegre bir biçimde uygulanmıştır. İlk olarak literatür ve uzman görüşleri doğrultusunda dört ana kriter (maliyet, teknik yeterlilik, uyarlanabilirlik ve tedarikçi faktörü) ve bunlara ait toplam 17 alt kriter belirlenmiştir. Ardından Dicle Elektrik Dağıtım A.Ş. örneğinde dört farklı ERP alternatifi (SAP, Oracle, MBS [Müşteri Bilgi Sistemleri] ve Milli Yazılım [THOR]) bu kriterler ışığında değerlendirilmiştir. Somut bulgulara göre, AHP yöntemiyle elde edilen kriter ağırlıkları, ERP sisteminde en kritik boyutun uyarlanabilirlik (%34,65) olduğunu ortaya koymuştur. Ayrıca, elde edilen bu kriter ağırlıkları XGBoost algoritması gibi denetimli öğrenme modellerine entegre edilerek doğrulanmış ve yöntemler arası güçlü bir tutarlılık gözlemlenmiştir. Bu yaklaşım, klasik ÇKKV yöntemlerinin veri odaklı modellerle desteklenmesi açısından yenilikçi bir katkı sunmuştur. AHP, TOPSIS ve VIKOR analizlerine göre ideal çözüme en yakın ERP alternatifi THOR olarak belirlenmiştir. Yöntemler arası sıralamadaki benzer sonuçların verilmesi, karar probleminin çok boyutlu yapısını ve yönteme özgü duyarlılıkları gözler önüne sermiştir. Bu bağlamda geliştirilen karar destek modeli, sadece akademik düzeyde yöntem karşılaştırması yapmakla kalmamış, aynı zamanda ERP yatırımlarında karar vericilere sistematik, uygulanabilir ve şeffaf bir yol haritası sunmuştur. Modelin sektörel uyarlamaları, özellikle enerji dağıtım gibi teknik altyapısı yoğun alanlarda karar kalitesini artırma potansiyeline sahiptir. Çalışmanın çıktıları, ERP seçimi gibi yüksek maliyetli BT yatırımlarında hem karar kalitesini artırmakta hem de riskleri azaltmaktadır.