Abstract:
Göçün önemli bir boyutu göç eden grupların anavatana geri dönüşüdür. Geri dönüş, gönüllü veya zorunlu göç sonrası göç edenlerin köken ülkeye tekrar dönüşünü ifade eder. Ulusal ve uluslararası yasal metinler geri dönüşü bir hak olarak tanımlamıştır. Gönüllü geri dönüş, uluslararası alanda mülteci krizlerine yönelik kalıcı çözümlerden biri olarak kabul edilmekte olup, bu süreç hem bireysel hem de yapısal dinamikler tarafından şekillenmektedir.
Bu çalışmanın temel problemi, Şanlıurfa’da yaşayan Suriyeli sığınmacıların geri dönüş konusuna nasıl yaklaştıkları sorusu üzerine şekillenmektedir. Ayrıca çalışma, Suriyeli sığınmacıların gönüllü geri dönüş eğilimlerini ve bu eğilimleri şekillendiren temel faktörleri incelemeyi amaçlamaktadır. Araştırmada, nitel araştırma yöntemi benimsenmiş ve fenomenolojik araştırma deseni çerçevesinde derinlemesine görüşme tekniği kullanılmıştır. Şanlıurfa'nın üç merkez ilçesinde (Eyyübiye, Haliliye ve Karaköprü) yaşayan toplam 26 Suriyeli sığınmacı ile gerçekleştirilen görüşmeler, Suriyelilerin geri dönüşe yönelik tutumlarını öğrenme fırsatı sunmuştur.
Araştırma bulgularına göre, sığınmacıların büyük bir kısmı, Suriye'deki güvenlik kaygıları, ekonomik istikrarsızlık, altyapı eksiklikleri, mezhepsel ve politik çatışmalar ile sosyal bağların kopması gibi nedenlerden dolayı geri dönüşe olumsuz yaklaşmaktadır. Öte yandan, rejim değişikliği, savaşın sona ermesi, güvenliğin sağlanması ve temel hakların güvence altına alınması gibi koşulların sağlanması durumunda geri dönmeyi düşünebileceklerini belirten bir grup da bulunmaktadır.
Çalışma, sığınmacıların geri dönüş süreçlerinin çok katmanlı bir yapıya sahip olduğunu ve bireysel faktörlerin yanı sıra, ulusal ve uluslararası politikaların da bu süreç üzerinde belirleyici bir rol oynadığını ortaya koymaktadır. Bulgular, göç yönetimi ve geri dönüş politikalarının daha kapsayıcı ve sürdürülebilir bir şekilde ele alınması gerektiğini göstermektedir.
