Özet:
Bu araştırma, azot ve bakteri aşılama uygulamalarının ikinci ürün olarak yetiştirilen soya [Glycine max (L.) Merrill] bitkisinin verim ve bazı kalite parametrelerine olan etkisini araştırmak amacıyla yapılmıştır. Çalışma, Şanlıurfa GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü Talat Demirören Araştırma İstasyonu’nda 2021 ve 2022 yıllarında tesadüf bloklarında bölünmüş parseller deneme desenine göre dört tekrarlamalı olarak yürütülmüştür. Denemede ana konuları bakteri aşılı ve aşısız, alt konuları ise azot dozu [0 (N0), 4 (N1), 8 (N2), 12 (N3), 16 (N4), 20 (N5), 24 (N6) ve 28 (N7) kg da-1 ] uygulamaları oluşturmuştur. Materyal olarak da Gapsoy 16 soya çeşidi, sıvı bakteri kültürü ve azot gübresi kullanılmıştır. İki yıllık birleştirilmiş varyans analiz sonuçlarına göre; aşılı-aşısız ve azot dozu uygulamaları bakımından; bitkide bakla sayısı, bitki boyu, bin tohum ağırlığı, tohum verimi, protein
oranı ve yağ oranı istatistiksel olarak %1 seviyesinde önemli bulunmuştur. Bitkide en yüksek bakla sayısı 87.1 adet bitki-1 ile aşılı, 86.4 adet bitki-1 ile N5 uygulamasından, en düşük ise 82.6 adet bitki-1 ile aşısız, 83.1 adet bitki-1 ile N1 uygulamasından; en yüksek bitki boyu 99.1 cm ile aşısız, 99.4 cm ile N3 uygulamasından, en düşük ise 97.4 cm ile aşılı, 96.9 cm ile N0 uygulamasından; en yüksek bin tohum ağırlığı 218.1 g ile aşılı, 217.1 g ile N4 uygulamasından, en düşük ise 211.3 g ile aşısız, 207.4 g ile N0 uygulamasından; en yüksek tohum verimi 364.5 kg da-1 ile aşılı, 362.8 kg da-1 ile N7 uygulamasından, en düşük ise 307.2 kg da-1 ile aşısız, 279.1 kg da-1 ile N0 uygulamasından; en yüksek protein oranı %39.6 ile aşılı, %39.8 ile N7 uygulamasından, en düşük ise %38.9 ile aşısız, %38.7 ile N0 uygulamasından; en yüksek yağ oranı %18.4 ile aşısız ve N1 uygulamalarından elde edilirken, en düşük ise %17.6 ile aşılı ve N7 uygulamalarından elde edilmiştir. Sonuç olarak, Şanlıurfa koşullarında
bakteri aşılı ikinci ürün Gapsoy 16 soya çeşidi yetiştiriciliğinde uygulanması gereken ekonomik saf azot miktarı regresyon analizine göre 14.4 kg da-1 olarak belirlenmiştir.
