Abstract:
Bu çalışma, Diyarbakır ilinde ikinci ürün koşullarında yetiştirilen Sonya soya fasulyesi çeşidinde, yapraktan uygulanan farklı dozlarda demir sülfat (FeSO₄) ve çinko sülfat (ZnSO₄) gübrelerinin bitki gelişimi, verim ve kalite özellikleri üzerindeki etkilerini belirlemek amacıyla yürütülmüştür. Deneme, Tesadüf Blokları Deneme Deseni’ne göre üç tekerrürlü olarak kurulmuş, uygulamalar bitkinin V1 ve V3–V4 fenolojik dönemlerinde gerçekleştirilmiştir. Deneme boyunca bitki boyu, dal sayısı, tohum verimi, protein oranı ve yağ oranı gibi parametreler değerlendirilmiştir.
Varyans analizleri sonucunda, bitki boyu, dal sayısı ve tohum verimi yönünden uygulamalar arasında istatistiksel olarak çok önemli farklılıklar (P<0.01) tespit edilmiştir. En yüksek bitki boyu (%0.4 Fe) 89.33 cm, en yüksek dal sayısı (%0.4 Fe) 16.66 adet/bitki ve en yüksek tohum verimi yine %0.4 Fe uygulamasında 399.93 kg/da olarak ölçülmüştür. Yağ ve protein oranları açısından uygulamalar arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmamıştır. Ancak, en yüksek yağ oranı %0.25 Zn (%21.40), en yüksek protein oranı ise %0.5 Zn (%36.26) uygulamasında elde edilmiştir.
Sonuçlar, demir ve çinko uygulamalarının özellikle bitki gelişimi ve verim üzerinde olumlu etkiler sağladığını ortaya koymuştur. Uygulama dozlarının ve zamanlamasının optimizasyonu, daha yüksek verim ve kalite parametrelerine ulaşılmasında etkili olabilir. Özellikle %0.4 demir uygulamasının, ikinci ürün soya tarımı açısından önerilebilecek etkili bir yaprak gübreleme yöntemi olduğu belirlenmiştir. Gelecek çalışmalarda, şelatlı mikro besin formları, farklı fenolojik dönemler ve farklı bitki türleri üzerinde benzer uygulamaların test edilmesi önerilmektedir.
