KAPSAİSİN BAZLI DOĞAL VE İŞLENMİŞ YEM KATKI MADDELERİNİN JAPON BILDIRCINLARININ (Coturnix japonica) BESİ PERFORMANSINA ETKİSİ VE REFAH DÜZEYİNİN İSTATİSTİKSEL MODELLEMESİ

Abstract

Bu çalışma, Japon bıldırcınlarının (Coturnix japonica) performansı ve refahını inceleyen iki aşamadan oluşmaktadır. İlk aşamada, farklı seviyelerde Urfa biberi atığı (Capsicum annuum L.) ve kapsaisin bazlı ticari yem katkı maddelerinin (ID Phyt Capcin) bıldırcınların performansı, karkas özellikleri, kan parametreleri ve yumurta verimi üzerindeki etkileri araştırılmıştır. İkinci aşamada ise, refahın büyüme, fiziksel aktivite, biyolojik ve fizyolojik stres ile bağışıklık sistemi üzerindeki etkileri değerlendirilmiştir. Performans aşaması toplam 9 hafta sürmüş, çalışma yedi deney grubunu içermiştir. Urfa biberi atığı ve ID Phyt Capcin katkıları %2.5, %5 ve %7.5 seviyelerinde uygulanmıştır. Sonuçlar, %7.5 Urfa biberi atığı grubunun ilk 3 haftada en yüksek canlı ağırlığa ulaştığını (p<0.05), ancak 6. Haftada ruplar arasında anlamlı fark bulunmadığını göstermiştir (p>0.05). Yem tüketimi açısından %5 ve %7.5 Urfa biberi atığı grupları 0-3 haftalık dönemde en yüksek değere sahipken (p<0.05), 4-6 haftalık dönemde gruplar arasında fark gözlenmemiştir (p>0.05). Yemden yararlanma oranı %5 ID grubunda en düşük, %7.5 Urfa biberi atığı grubunda ise en yüksek bulunmuştur (p<0.05). Karkas ölçümlerinde, Urfa biberi atığı grubunda taşlık ağırlığı artarken (p<0.05), kalp ve dalak ağırlıkları azalmıştır (p<0.05). Trigliserit seviyeleri Urfa biberi atığı gruplarında düşük, ID gruplarında ise yüksek bulunmuştur (p<0.05). Yumurta verimi en yüksek %7.5 ID grubunda tespit edilirken (p<0.05), Urfa biberi atığı gruplarında yumurta sarısı rengi belirgin şekilde koyulaşmıştır (p<0.05). Çalışma, yem katkılarının türü ve dozajının performans üzerinde farklı etkiler yarattığını göstermektedir. Refah aşamasında, Japon bıldırcınlarının refah düzeyinin değerlendirilmesi için kısmi en küçük kareler yapısal eşitlik modellemesi (PLS-SEM) uygulanmıştır. Hiyerarşik bileşen modeli (HCM) kullanılarak refah, yüksek dereceli bileşen (HOC) olarak ele alınmış, fizyolojik değişkenler alt bileşenler (LOC) olarak modellenmiştir. Sonuçlar, refahın fiziksel aktivite (0.791), bağışıklık sistemi (0.567) ve büyüme (0.903) üzerinde anlamlı etkileri olduğunu göstermiştir. Refah, fiziksel aktivitedeki varyansın %62.6’sını, bağışıklık sistemindeki varyansın %32.1’ini ve büyümedeki varyansın %81.6’sını açıklamaktadır. Bu bulgular, refahın hayvanların temel biyolojik süreçlerini şekillendirmedeki kritik rolünü ortaya koymakta ve refah değerlendirmesi için sağlam bir metodolojik çerçeve sunmaktadır.