Okul Yöneticilerinin Kurumsal Aidiyeti ve İşyeri Ruhsallığı ile İş Motivasyonu Arasındaki İlişki: Örgütsel Sinerjinin Aracılık Rolü

Abstract

Postmodern yaklaşımlar, insanın yalnızca biyolojik ya da maddi yönleriyle değil; duygusal, zihinsel ve ruhsal boyutlarıyla bütüncül bir şekilde ele alınması gerektiğini savunmaktadır. Bu anlayış, bireyin manevi gereksinimlerinin farkına varılmasını ve örgütsel yapılarda ruhsallık boyutunun da dikkate alınmasını gerekli kılmaktadır. Bu araştırmanın temel amacı, okul yöneticilerinin kurumsal aidiyeti ve işyeri ruhsallığı ile iş motivasyonu arasındaki ilişkiyi, örgütsel sinerji aracılığı ile incelemektir. Bu araştırmanın evrenini, 2023-2024 eğitim-öğretim yılında Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı ilkokul, ortaokul ve liselerde görev yapan okul müdürleri ile müdür yardımcıları oluşturmaktadır. Örneklem ise kolayda örnekleme yöntemiyle belirlenen ve Şanlıurfa iline bağlı ilçelerde görev yapan 356 okul yöneticisinden oluşmaktadır. Veriler, “Kişisel Bilgi Formu”, “İş Motivasyonu Ölçeği”, “Kurumsal Aidiyet Ölçeği”, “Örgütsel Sinerji Ölçeği” ve “İşyeri Ruhsallığı Ölçeği” aracılığıyla toplanmıştır. Araştırma, nicel yöntemlerden ilişkisel tarama modeliyle desenlenmiş; veri analizinde ise yapısal eşitlik modellemesi (YEM) kullanılmıştır. Okul yöneticilerinin kurumsal aidiyet, işyeri ruhsallığı, örgütsel sinerji, iş motivasyonu düzeylerine ait genel veriler incelendiğinde düzeyin yüksek olduğu görülmektedir. Araştırmada cinsiyet değişkeni açısından yapılan analizler sonucunda, kurumsal aidiyet ve örgütsel sinerji düzeylerinde istatistiksel olarak anlamlı farklılıklar olduğu belirlenmiştir. Buna karşın, iş motivasyonu ve işyeri ruhsallığı düzeylerinde cinsiyete bağlı anlamlı bir farklılık tespit edilmemiştir. Pozisyon değişkenine göre yapılan değerlendirmelerde, işyeri ruhsallığı, örgütsel sinerji ve kurumsal aidiyet düzeylerinde anlamlı farklılıklar gözlemlenmiştir. Ancak iş motivasyonu düzeylerinde pozisyona bağlı anlamlı bir değişim bulunmamıştır. Kurum türü değişkeni açısından elde edilen bulgular, işyeri ruhsallığı ve örgütsel sinerji düzeylerinde anlamlı farklılıklar olduğunu ortaya koyarken; iş motivasyonu ve kurumsal aidiyet düzeylerinde kurum türüne göre anlamlı bir farklılık saptanmamıştır. Bunun yanı sıra, okul müdürlerinin işyeri ruhsallığı ile iş motivasyonu arasındaki doğrudan ve dolaylı ilişkiler analiz edilmiş ve bu ilişkilerin anlamlı olduğu doğrulanmıştır. Elde edilen sonuçlar, işyeri ruhsallığının örgütsel sinerjiyi, örgütsel sinerjinin ise iş motivasyonunu pozitif yönde ve anlamlı şekilde etkilediğini göstermektedir. Ayrıca kurumsal aidiyetin, işyeri ruhsallığı üzerinde anlamlı bir belirleyici rol oynadığı; ancak doğrudan iş motivasyonu ve örgütsel sinerjiyi yordamadığı belirlenmiştir. İşyeri ruhsallığının, örgütsel sinerji aracılığıyla iş motivasyonu üzerinde dolaylı bir etkiye sahip olduğu belirlenmiştir. Yapılan aracılık analizleri sonucunda, işyeri ruhsallığının iş motivasyonu üzerindeki toplam etkisinin hem doğrudan hem de dolaylı yollarla istatistiksel olarak anlamlı olduğu tespit edilmiştir. Bu bulgular doğrultusunda, kurumsal yapılarda işyeri ruhsallığını güçlendirmeye yönelik stratejilerin geliştirilmesinin, çalışan motivasyonunu artırmada kritik bir rol oynayabileceği sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca, örgütsel sinerjiyi destekleyici uygulamaların dolaylı olarak iş motivasyonuna katkı sağlayacağı anlaşılmıştır. Politika ve uygulama önerileri kapsamında, özellikle liderlik gelişimi ve çalışan bağlılığı programlarında işyeri ruhsallığı ve örgütsel sinerjiyi destekleyen uygulamalara öncelik verilmesi gerektiği tartışılmıştır.