Özet:
Bu araştırmanın amacı, ortaokul 5. ve 8. sınıf öğrencilerinin yaygın bitkilere yönelik bilgi düzeylerinin belirlenmesidir. Çalışma, 2023-2024 eğitim-öğretim yılı süresince Şanlıurfa ilinin Eyyübiye, Haliliye ve Karaköprü ilçelerinde, farklı eğitim seviyelerinde öğrenim gören 300 öğrenci ile gerçekleştirilmiştir. Veriler öğrencilere uygulanan "Bitki Tanıma Testi" aracılığıyla toplanmıştır.
Testin ilk aşamasında öğrencilere, 10 otsu bitki, 10 çalı bitkisi ve 10 ağaç türü gösterilerek, öğrencilerin bu bitkileri tanıyıp tanımadıkları ölçülmüştür. Ayrıca, öğrencilere bu bitki çeşitliliği hakkında ne kadar bilgi sahibi olduklarını belirlemeye yönelik bilgi ölçme soruları da yönlendirilmiştir. Gösterilen bu 30 bitki türü, öğrencilerin günlük yaşamlarında sıkça karşılaştıkları bitkiler olup, bu bitkilerin seçiminde, bitki sistematikçisi bir öğretim görevlisinden alınan yardım ve Şanlıurfa ve çevresinde yaygın olarak yetişen bitkilerin belirlenmesinde uzman görüşleri referans alınmıştır. Araştırma, nicel araştırma yöntemi ile yürütülmüştür. Araştırma model olarak tarama deseni kullanılmış ve verilerin analizinde “betimsel tarama modeli” kullanılmıştır.Araştırma sonuçlarına göre, 5. ve 8. sınıf öğrencilerinin bitkiler ve ağaçlar hakkında en çok bilgiyi ailelerinden edindikleri belirlenmiştir. Öğrencilerin bitki çeşitliliği hakkındaki farkındalıkları, özellikle aile içi etkileşimle şekillenmektedir. Ayrıca, kız öğrencilerin evlerinde canlı çiçek bulundurma oranlarının erkek öğrencilere göre daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Bunun yanında, 5. sınıf öğrencilerinin ailelerinde babalarının yüksek oranda mevsimlik işçi olarak çalıştığı, 8. sınıf öğrencilerinde ise hem abi-abla hem de babalarının eşit ve yüksek oranlarda mevsimlik işçi olarak çalıştığı bulunmuştur.
5.sınıf öğrencilerinin, 8. sınıf öğrencilerine kıyasla daha yüksek oranda mevsimlik işçi olarak çalıştıkları, ayrıca 5. sınıf öğrencilerinin anne-babalarının eğitim durumunun genellikle ilkokul seviyesinde olduğu gözlemlenmiştir. 8. sınıf öğrencilerinin ise anne-babalarının eğitim durumunun, 5. sınıf öğrencilerine oranla daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Öğrencilerin bitki bilgisi konusunda en doğru bildikleri otsu bitkiler, 5. sınıf öğrencileri için nohut, turp ve maydanoz, 8. sınıf öğrencileri için ise turp, maydanoz, dereotu ve turp olmuştur. Çalı bitkileri konusunda ise, her iki sınıf düzeyindeki öğrenciler de nar, gül, üzüm ve böğürtlen gibi bitkileri doğru bilmektedirler. Ağaç bitkileri konusunda, 5. sınıf öğrencileri en çok fıstık, şeftali, incir ve çınar ağaçlarını doğru bilirken, 8. sınıf öğrencileri incir, ceviz, fıstık ve elma ağaçlarını doğru bilmektedirler. Sonuç olarak, öğrencilerin bitki çeşitliliği hakkındaki bilgi düzeylerinin ailevi faktörlerden ve yaş, cinsiyet gibi değişkenlerden etkilendiği anlaşılmaktadır.
