Özet:
Bu araştırma; 2 Mayıs 2018 tarihinde Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Eyyübiye Kampüsü araştırma alanında, tesadüf blokları deneme desenine göre, üç tekerrürlü olarak yürütülmüştür. Denemede ekim sıklıkları; sıra arası 70 cm, sıra üzeri 20 cm ekim derinliği 3-4 cm şeklinde gerçekleşmiştir. Denemede her bir parsel 12 m boyunda 4 sıradan oluşmuştur. Bu çalışmada pamuk bitkisinde mutasyon oluşturarak, verim ve verim ögelerinde mevcut çeşitlerden daha üstün tiplerin geliştirilmesi amaçlanmıştır. Bunun için mutagen olarak Cobalt 60 (gama ışınlaması)’ın 4 farklı dozunun (200, 250, 300, 350 Gray) pamuğun M1 generasyonunda bazı tarımsal özellikler üzerine etkileri belirlenmiştir. Çalışmada; Bomba-1409 (Erkenci), Candia (Orta-Gec), STV-468 (orta erkenci), pamuk çeşitlerine ait tohumlar Türkiye Atom Enerjisi Kurumunda 200, 250, 300, 350 Gray dozlarında ışınlamaya tabi tutulmuştur. Çalışmada; Cobalt 60 ışınlamasının pamuğun M1 generasyonunda ortaya çıkan kütlü verimi, bitki boyu, odun ve meyve dalı sayısı, koza sayısı, koza kütlü pamuk verimi, çırçır randımanı, 100 tohum ağırlığı ve lif teknolojik özellikleri gibi önemli tarımsal ve teknolojik karakterler üzerindeki değişimler saptanmıştır. Elde edilen sonuçlara göre Cobalt 60 uygulaması sonucunda düşük doz oranlarının verim ve lif kalite özellikleri bakımından en iyi sonuçlar vermiştir. En uygun dozun 200 gray ve en uygun yetiştirme materyalinin Candia çeşidi olduğu tespit edilmiştir.
