Abstract:
“Bitlis’te Nakşî-Hâlidî Tarikatı (1850-2024)” başlıklı bu çalışma, Nakşibendiyye
tarikatının Hâlidiyye kolunun Bitlis vilayetine gelişinden günümüzdeki
yapılanmasına kadar geçen tarihsel süreci ele almaktadır. Nakşî-Hâlidî tasavvufî
geleneğin, Bitlis vilayetinde izlerinin görülmeye başlandığı XIX. yüzyılın ilk
yarısından itibaren, şehrin Osmanlı ve Cumhuriyet dönemlerindeki vilayet sınırları
dikkate alınarak tarikatın bölgedeki dinî yapı ile sosyal ve siyasal dinamikler
üzerindeki etkileri araştırılmaktadır. Doğu Anadolu’nun eğitim, kültür ve dinî
merkezlerinden biri olan Bitlis şehrinin tasavvufî yaşamına değinen çalışma,
tasavvuf ve tarikatların şehrin sosyo-kültürel dokusuna katkılarını ve bu katkıların
zaman içinde nasıl değiştiğini görebilmek adına bir bakış açısı sunmaktadır.
Tarikatın Bitlis vilayetindeki mekânları, önemli şahsiyetleri, bunların toplumsal ve
siyasal olaylar karşısında gösterdikleri tepkiler ile bu olayların neticeleri de
araştırmaya konu olmuştur. Tasavvuf ve tarikatlar tarihi alanında önemli katkılar
sunmayı amaçlayan çalışma, Nakşî-Hâlidî tarikatının Bitlis’teki rolünü ve değişen
dinamiklerini literatür taraması, arşiv belgeleri ve saha araştırmalarına dayanan
veriler ile sözlü ve yazılı kaynaklardan elde edilen bilgi, belge ve bulguların tahlil
edilmesiyle oluşturulmuştur.
