Abstract:
İslâm tarihi araştırmalarında şehir ve bölge tarihine yönelmek, İslâm medeniyetinin karmaşık dokusunu daha iyi anlamamızı sağlar. Bir şehir veya bölgenin tarihini incelemek, siyasî, ekonomik, sosyal ve kültürel dinamiklerin nasıl etkileşime girdiğini, toplumların nasıl şekillendiğini ve İslâm’ın bu süreçlerde nasıl bir rol oynadığını gözler önüne serer. Bu çalışma, coğrafi ve stratejik önemi büyük olan Bahreyn’in siyasî ve sosyal tarihini, fetih sürecinden Emevî Devleti’nin sonuna kadar olan zaman diliminde ele almaktadır. Tezde, Bahreyn’in İslâm öncesi devlet yapısı, İslâm’ın bölgeye yayılışıyla birlikte ortaya çıkan yeni siyasî düzen ve Emevî Devleti’nin sonuna kadar bölgedeki idari, sosyal ve ekonomi politikaları gibi konulara yer verilmektedir. Dört ana bölümden oluşan çalışmanın giriş bölümü, konunun amacı ve önemini belirterek, Bahreyn’in coğrafi ve tarihsel konumu, İslâm öncesi ve İslâm’ın ilk devirlerindeki durumu hakkında genel bir çerçeve çizmektedir. Sonraki bölümlerde ise sırasıyla Hz. Muhammed (s.a.s.) dönemi, Hulefâ-yi Râşidîn Dönemi ve Emevî Dönemi’nde Bahreyn’in siyasî, sosyal, ekonomik ve kültürel durumu detaylı bir şekilde incelenmektedir. Son bölümde ise fizikî, siyasî, ekonomik, kültürel ve sosyal yönü ele alınmaktadır. Aynı zamanda Bahreyn’in tarihi süreçteki değişimi, görsel materyallerle desteklenerek sunulmaktadır. Yakın zamanda bir devlet konumuna gelen Bahreyn, tarih boyunca stratejik konumu ve doğal kaynakları sayesinde birçok medeniyete ev sahipliği yapmış, İslâm’ın yayılmasıyla birlikte de önemli bir İslâm merkezi haline gelmiştir. Özellikle Hz. IV Peygamber dönemi ve ilk İslâm halifeleri döneminde yaşanan siyasî ve dini gelişmelerde önemli bir rol oynayan Bahreyn, Emevî döneminde de çeşitli isyanlara sahne olmuştur. Burada başta Ebû Hüreyre, Enes b. Malik ve Alâ b. Hadramî olmak üzere birçok sahâbî görev almıştır.
