Özet:
2011 yılında Suriye’de başayan iç savaş sebebiyle milyonlarca insan zorunlu göçe maruz kalmıştır. Irak Kürdistan Bölgesi’nin Suriye’ye yakın olması ve hükümetin izlediği “açık kapı politikası” gibi sebeplerle, çok sayıda Suriyeli, Irak Kürdistan Bölgesi’ne sığınmıştır. Başta Duhok şehri olmak üzere, sınır şehirleri bu göçten etkilenmiştir. Buradan hareketle bu çalışma, Suriyelilerin Duhok şehri üzerindeki sosyal ve ekonomik etkilerini anlamayı amaçlamaktadır. Ağırlıklı olarak, nicel araştırma yönteminin kullanıldığı bu çalışmada, yer yer nitel araştırma yöntemine de başvurulmuştur. Araştırma kapsamında, Eylül-Ekim 2022 tarihleri arasında Duhok şehrinde bir alan çalışması yapılmıştır. Alan çalışmasında ise, bir nicel araştırma tekniği olarak anket tekniğine başvurulmuştur. Ayrıca, nitel araştırma teknikleri olarak da iki odak grup görüşmesi yapılmış, sahada gözlemlerde bulunulmuş ve yüz yüze görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Alan araştırmasında, 125’i Duhoklu ve 125’i de Suriyeli olmak üzere toplam 250 katılımcıya anket uygulanmıştır. Anketlerden elde edilen veriler, EXCEL programı aracılığıyla sayısallaştırılarak ARGIS ve SPSS programlarına aktarılmıştır. Veriler, ARGIS aracılığıyla tematik haritalara dönüştürülürken, SPSS aracılığıyla da betimsel ve Ki Kare (Chi Square) analizlerine tabi tutulmuştur. Elde edilen verilerden hareketle, Duhoklular ve Suriyeliler arasındaki kimi benzerliklere rağmen Suriyelilerin ekonomik, sosyal ve kültürel farklılıklar nedeniyle zorluklarla karşılaştıkları anlaşılmıştır. Kitlesel Suriyeli göçü, Duhok’un ekonomik olarak aktif nüfusunu %3-%5 oranında artırmış, bu da reel saatlik ücretlerde %5-%8 oranında düşüşe yol açmıştır. Suriyeli işçilerin daha yüksek sosyal beceriler gösterdiği (ortalama 4,56) ve bunun da ekonomik etkisinin yüksek olduğu (ortalama 4,16) görülmüştür. Suriyeliler ve yerel gençler arasındaki iş rekabeti de ortalama 4,54’tür ve bu oran da dikkate değerdir. Sonuç olarak, Irak Kürdistan Bölgesi’nin Mülteci Sözleşmesi’ni imzalamamış olması ve yetersiz mevzuat nedeniyle yerel entegrasyon ve gönüllü geri dönüş pratik değildir. Güvenlik endişeleri ve kalkınma eksikliği Suriye’ye gönüllü geri dönüşü engellemektedir. Bu sebeple, elde ettiğimiz veriler, Suriyelilerin çoğu için tercih edilen çözümün üçüncü ülkelere yerleştirme olduğunu göstermektedir.
