GAZÂLÎ BERGSON EPİSTEMOLOJİSİNDE AKIL SEZGİ İLİŞKİSİ

Abstract

Bu tez çalışmasında İslam düşünürü Gazâlî ile Fransız Filozof Henri Bergson'un epistemolojik sistemlerindeki akıl ve sezgi ilişkisi ele alınmıştır. Bu kapsamda her iki düşünürün bilgi teorileri, akıl ve sezgi arasındaki etkileşimleri ve bu etkileşimlerin bilgi edinme süreçlerindeki rollerini anlamak, epistemolojideki farklı yaklaşımları karşılaştırmak ve kavramsal farklılıkları ve benzerlikleri ortaya koymak amaçlanmıştır. Gazâlî’nin epistemolojisi, akıl ve sezgi arasındaki ilişkinin tasavvufî ve teolojik bağlamlarda nasıl şekillendiğine odaklanmaktadır. Gazâlî, akıl ve sezgiyi bir bilgi edinme aracı olarak kullanırken, bu iki yöntemi dinî ve metafizik deneyimlerin aydınlatılması için bir bütün olarak değerlendirmektedir. Bu noktada sezgi, Gazâlî’nin düşüncesinde, ilahî bilgiyi doğrudan ve mistik bir şekilde edinmenin yolu olarak öne çıkmakta ve Gazâlî’nin tasavvufî deneyimi, akıl ile sezgi arasındaki gerilimi ve bu iki yöntemin nasıl bir arada çalıştığını ortaya koymaktadır. Özellikle Gazâlî’nin ‘İhya’ ve ‘El-Munkız’ adlı eserlerinde, akıl ve sezginin bilgiye ulaşmada nasıl bir rol oynadığı detaylı bir şekilde ele alınmıştır.