Abstract:
Bu tez, H.1279-1289 (M.1862-1873) tarihleri arasında Urfa’daki vakıflara ait gayrimenkullere ve gelirlerine odaklanmaktadır. Çalışmaya konu olan vakıf muhasebe kayıtları Osmanlı Arşivlerinde Ev.d Defterleri fonu içerisinde 18274 koduyla kayıtlıdır. Söz konusu kayıtlar, vakıflara ait gelirler dışında vakıfların kuruluş şartları, mütevellileri, hangi kaza ve karyeden olduklarına dair bilgiler içermektedir. Bu muhasebe kayıtları sayesinde yaklaşık on yıllık bir süre içerisinde Urfa’daki vakıfların gelir kaynaklarının türleri, gelir ve giderleri üzerinden iktisadî yapıları hakkında fikir sağlanacaktır. Hayır müesseselerinin akarları arasında evler, dükkânlar, tarlalar, bağ ve bahçeler gibi gayrimenkuller bulunmaktadır. Ev ve dükkân kirâları vakıf gelirleri arasında ilk sırada gelmektedir. Vakıflara gelir getiren gayrimenkuller arasında ikinci sırada tarla, bağ ve bahçeler yer almaktadır. Vakıf muhasebe kayıtlarına göre gelirlerin harcama cihetleri farklılık arz etmektedir. Vakıf şartları arasında yer alan yemek hizmeti verme, Kur’ân-ı Kerîm okutma, vakıf yapılarını imar etme, vakıf görevlilerine yapılan ödemeler harcama kalemlerini oluştururken, bir kısım vakfın gelirleri ise kurucuların kendilerinden sonraki nesillerinin de yararlanması şartıyla tesis edilmiştir.
