Abstract:
Öğrencilerin hızla gelişen ve değişen dünya şartlarına uyum sağlamaları, gün geçtikçe artan belirsiz hayat koşulları ile baş etmeleri, mesleki ve akademik başarılarının sürdürülebilir olması için sosyal ve duygusal becerilerinin geliştirilmesi gereklidir. Öğrenci gelişiminin önemli boyutlarından olan sosyal ve duygusal gelişimlerinin incelenmesi ve bu becerilerin birbirleriyle olan ilişkilerinin ortaya konulması da ayrıca önemli görülmektedir. Yapısal eşitlik modellemesi yöntemleri değişkenler arasındaki ilişkileri daha bütüncül olarak test edebilme ve açıklayabilme gibi avantajlardan dolayı araştırmalarda oldukça yaygın olarak kullanılmaktadır. Yapısal eşitlik modellemesi uygulamalarında sıklıkçı yaklaşımın yanında son dönemlerde Bayesci yaklaşımlar da kullanılmakta ve bu yöntemlerin birbirlerine göre avantajlı veya dezavantajlı oldukları durumlar bulunabilmektedir. Bu araştırmada sıklıkçı ve Bayesci yapısal eşitlik modellemesi (YEM) yöntemleri sosyal ve duygusal beceriler arasındaki ilişkilerin analizinde ürettikleri istatistikler üzerinden karşılaştırılmıştır. Karşılaştırma yapılırken OECD’nin sosyal ve duygusal beceriler araştırması İstanbul ve Moskova verileri kullanılmıştır. İstanbul örneklemi 3167 ve Moskova örneklemi 3429 kişiden oluşmaktadır. Büyük Beşli Modelde yer alan sosyal ve duygusal becerilerin boyut (5 boyut: başkalarıyla etkileşim içinde olma, açık fikirlilik, görev performansı, duygu düzenleme, iş birliği) ve alt boyutlarına (15 alt boyut) hem sıklıkçı hem Bayesçi yöntemle DFA uygulanmış ve iki yöntemden elde edilen korelasyonlar, uyum indeksleri ve standartlaştırılmış faktör yükleri karşılaştırılmıştır. Ayrıca, büyük beşli modelde sosyal ve duygusal becerilerin ayrı ayrı ve bütünsel olarak ilişkileri sıklıkçı ve Bayesci YEM yöntemleriyle incelenmiş ve sonuçlar birbirleri ile karşılaştırılmıştır. Elde edilen bulgulara göre Bayesci yöntemde kullanılan BCFI ve BTLI uyum indekslerinin sıklıkçı muadilleri olan CFI ve TLI’ya göre daha uyumlu sonuçlar verdiği görülmüştür. Diğer taraftan, sıklıkçı yöntemde kullanılan RMSEA’nın ise Bayesci muadilli olan BRMSEA’ya göre daha uyumlu sonuçlar verdiği gözlenmiştir. Kayıp verinin fazla ve örneklemin küçük olduğu, verilerin normal dağılıma sahip olmadığı ve önsel bilgi kullanılmak istenilen durumlarda avantaj sağlayan Bayesci YEM kullanılmak istendiğinde BRMSEA, BCFI ve BTLI uyum indeksleri raporlanabileceği sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca her iki yöntemle de kurulan modelde ulaşılan standartlaştırılmış faktör yükü ve korelasyon değerlerinin birbirlerinden genellikle farklı olduğu; model büyüyüp karmaşıklaştıkça bu farklılığın daha da arttığı bulgusuna ulaşılmıştır. Son olarak, sosyal ve duygusal becerilerin birbiriyle olan ilişki düzeylerinin genel olarak pozitif yönde orta veya yüksek olduğu bulgusuna ulaşılmıştır.
