Özet:
Bu çalışmada bazı kılçıksız arpa hatlarının yem ve yem kalitesi özelliklerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırma 2019, 2020 ve 2021 yıllarında Şanlıurfa Harran Ovası koşullarında GAPTAEM Koruklu Serince İstasyonunda yürütülmüştür. Çalışma tesadüf blokları deneme desenine göre 3 tekerrürlü ve 3 ayrı deneme olarak kurulmuştur. Araştırmada GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü’nün bölge verim denemelerinde ön plana çıkmış kılçıksız arpa hatlarından 20 farklı hat ve 4 standart arpa çeşidi ile bir tritikale çeşidi bitkisel materyal olarak kullanılmıştır. Biomas kütlesi olarak standart arpa çeşitlerine göre daha fazla habitusa sahip olan kılçıksız arpa hatlarının yeşil ot, kuru ot, silaj ve dane verimleri incelenmiştir. Üç yıllık ortalamalara göre, araştırmada incelenen özellikler arasında bitki boyu açısından 118 cm’lik bir ortalama ile çeşit ve hatlar arasında farklılıklar gözlenmiş ve bitki boyu açısından kılçıksız arpa hatları tritikale ile rekabet etmiştir. Ege Yıldızı çeşidi 133,14 cm ile en uzun bitki boyunu verirken, yerli siyah 99,43 cm ile en kısa bitki boyuna sahip olmuştur. Yeşil ot verimi bakımından, geniş habitusu nedeniyle kılçıksız arpa hatları ön plana çıkmış ve 63 nolu hat 3098 kg/da verim sağlarken, Yerli Siyah Arpa’dan 1661 kg/da verim elde edilmiştir. Silaj kaliteleri bakımından da kılçıksız arpa hatları olumlu sonuçlar vermiştir. Nispi Yem değerlerini incelendiğinde, kılçıksız arpa hatları standart çeşitleri geride bırakarak 2. sınıf kalite derecesini elde ettiği görülmüştür. NYD yüzdeleri açısından, en düşük değer 32 nolu hattan 112,84, en yüksek değer ise Akhisar 98 çeşidinden 146,62 olarak elde edilmiştir. Dane verimi açısından ise kılçıksız arpa hatları, yerli siyah arpadan daha yüksek verim sağlamış ancak standart arpa hatlarının gerisinde kalmıştır. Dane verimi açısından, en yüksek verim 569,93 kg/da ile kendal çeşitinden elde edilirken, en düşük verim, 277.37 kg/da ile Yerli Siyah Arpa’dan elde edilmiştir. Ayrıca kılçıkszı arpa genotplerinin tane verimlerinin 277.37 ile 569.93 kg/da arasında değiştiği belirlenmiştir. Sonuç olarak GAP koşullarında 32, 38, 47, 59 ve 63 nolu kılçıkszı arpa genotiplerinin kuru ot verimi bakımından standart arapa çeşitleri ve tritikaleden daha yüksek ot verimine sahip oldukları saptanmıştır. Belirlenen bu hatların tane verimleri ve silaj kalite özelliklerininde iyi olması, söz konusu hatlarla ilgili ıslah çalışmalrın sürdürülmesi ve belirlenen bu hatların tescil edilerek üretimlerinin artırılması ile kaliteli kaba yem üretimine katkı sağlayacaktır.
