Abstract:
Modern Arap edebiyatı, oluşum sürecinden günümüze dek farklı açılardan ele alınmıştır. Bu farklı bakış açıları ile ele alınan konulardan biri de kadın teması olmuştur. Kadın yazarlar, Arap toplumunda gelişim alanında verilen mücadelede öncü rolü üstlenmişlerdir. Bu çalışmada Arap coğrafyasının bir parçası olan Suriye ve Lübnan’da kurgulanan er-Rivâyetu’l Müsteḥîle- Fuseyfisa Dimeşḳiyye (İmkânsız Roman-Şam Mozaiği) ve Ya Dimeşḳ Vedâ‘an- Fuseyfisa at-Tamerrud (Elveda Ey Şam-İsyan Mozaiği) isimli romanlar ele alınmıştır. er-Rivâyetu’l MüsteḥîleFuseyfisa Dimeşḳiyye ve Ya Dimeşḳ Vedâ‘an- Fuseyfisa at-Tamerrud isimli romanlar, modern Suriye edebiyatının öncü kadın yazarlarından olan Ġâde esSemmân tarafından kaleme alınmışlardır. Suriyeli yazar Ġâde es- Semmân, beş yaşında öksüz kalan ve babaannesi tarafından büyütülen bir kızın hayat hikâyesini anlatmaktadır. Ana karakter üzerinden Suriye toplumunda kadının yeri, özgürlüğü, çalışma ve eğitim hakkı, evliliği vs. konular ele alınmıştır. Aynı zamanda romanda belirtilen ve sık sık atıf yapılan Osmanlının Suriye hâkimiyeti, 1. ve 2. Dünya Savaşı, Fransız manda yönetimi ve Suriye’nin yakın siyasi tarihi ele alınmıştır. Bu tezde modern dönemdeki Arap romanının gelişimi, gelişime zemin hazırlayan yazarlar, Suriye romanı, edebi akımları temsil eden yazarlar, onların kitapları işlenmiş ve Ġâde es-Semmân’ın er-Rivâyetu’l Müsteḥîle ve Ya Dimeşḳ Vedâ‘an adlı romanlarının tahlili yapılmıştır. Bu tahlil çalışmasında, romanların değindiği konuların bütünlüğüne dikkat edilmiştir. Vatan sevgisi, yozlaşma, isyan ve cehalet gibi karakterlerin oluşturduğu tema ve konulara yer verilmiştir. Suriye’nin toplumsal sorunları, siyasi çalkantıları ve modern bir ülke olma yönündeki adımları edebi açıdan analizi tezde çokça malzeme sunmuştur. Bu bağlamda romanlarda yer verilen kişi imajları, şahısların karakterini oluşturan çevresel faktör, eğitim düzeyi, sosyal ve ekonomik şartlar ışığında incelenmiştir.
