Abstract:
Buğday bitkisinin yetiĢtirilmesinde; çeĢitlerin beklenenden daha yüksek tane verimi ve protein içeriği verebilmesi en uygun azotlu gübrelemeyle mümkündür. Fakat bölgeden bölgeye ve yıldan yıla azotlu gübreleme ihtiyacı farklılaĢmaktadır. Dolayısıyla son yıllarda oldukça yaygınlaĢan Mevsim Ġçi Azotlu Gübre Yönetim Sistemleri fazlasıyla önem taĢımaktadır. Bu çalıĢma Mevsim Ġçi Azotlu Gübre Yönetim Sistemlerini kullanarak bölgemizde en uygun gübreleme yöntemini geliĢtirmek için yapılmıĢtır. ÇalıĢma 2022 yılında ġanlıurfa Gap Tarımsal AraĢtırma Enstütüsüne ait GündaĢ lokasyonunda yürütülmüĢtür. ÇalıĢmada dört kıĢlık buğday çeĢidi (Polathan, Serince, Edessa, Ġlkan) kullanılmıĢtır. Kullanılan çeĢitlerin azot gübresine verecekleri tepkiler, spektral yansımaya dayalı bitki örtüsü indeksleri ölçülmüĢtür. ÇalıĢmada GreenSeeker, SPAD cihazları ile ölçümler yapılmıĢtır. Deneme tesadüf bloklarında faktöriyel deneme deseninde ve 6 farklı (0,5,10,15,20,25) azot oranı ile yürütülmüĢtür. Normalize EdilmiĢ Fark Bitki Örtüsü Ġndeksi (NDVI), Zadoks 2.4 (kardeĢlenme), Zadoks 3.0 (sapa kalkma baĢlangıcı), Zadoks 3.1 (sapa kalkma 1 boğum dönemi), Zadoks 3.2 (sapa kalkma 2 boğum dönemi) olmak üzere dört ayrı dönemde gerçekleĢtirilmiĢtir. Spektral okumaların beraberinde bitkide ve tanede protein analizleri, biyokütle analizleri yapılmıĢtır. Hasattan sonrada tane verimi hesaplanmıĢtır. Yaprak klorofil değeri ölçen SPAD metre sonuçlarına bakıldığında; dönemler arasından en yüksek Zadoks 3,0 ( sapa kalkma baĢlangıcı) döneminde (47,24) vermiĢtir. ÇeĢitlere bakıldığında; ilkhan çeĢidi 20 kg N da en yüksek (48,37) değeri vermiĢtir. Fakat SPAD metre ölçümleri gerek kullanım zorluğu gerek de kullanıcını ölçüm farklılıkları nedeniyle mümkün oldukça gübre tavsiye yöntemlerinde kullanılmamaktadır. Tane verimin bağımlı değiĢken, mevsim içi verim tahminlerini (ĠNSEY) bağımsız değiĢken olarak alındığı regresyon analizleri yapılmıĢtır. En yüksek R² değerleri sırasıyla Edessa çeĢidi Zadok3.2(sapa kalkma 2 boğum oluĢturma) döneminde (R²= 0,65) değeri vermiĢtir. Biyokütle bağımlı değiĢken, mevsim içi verim tahminlerini (ĠNSEY) bağımsız değiĢken olarak alındığı regresyon analizleri yapılmıĢtır. En yüksek R² değerleri sırasıyla Edessa çeĢidi Zadok3.0 (sapa kalkma baĢlangıcı) döneminde (R²= 0,958) değeri vermiĢtir. Verim KarĢılık Ġndeksi ve NDVI KarĢılık Ġndeksi arasında en yüksek korelasyon yine Zadoks 3.0 ve Zadoks 3.1 dönemlerinde verilmiĢtir ve bu tez çalıĢmasında edilen ve uygulanması en uygun dönem Zadoks3.0 dönemi olarak belirlenmiĢtir. Elde edilen denklemlerden en doğru tavsiyeyi verebilmek için bu tür çalıĢmaların daha çok yapılması gerekmektedir.
