Abstract:
Bu araştırmada 2023 senesinde Mersin kentindeki eczane ve aktarlarda fitoterapi hedefli satışa sunulan bitkisel ürünlerin varlığını tespit etmek için yapılmıştır. Son yıllarda modern tıptaki ilerlemenin olmasına rağmen devam etmekte olan geleneksel tıp uygulama alanları süreç olarak devam etmektedir. Hasta insanların geneli aktarda satılan bitkilerden kendi ilacını hazırlayıp, kullanmaktadır. Birçok bitki türlerinin doğadan elde edilmekte olup, buna ek ilave olarak aktar, internet ve medya sanal alanlarından elde edilebilmektedir. Aktarlar ziyareti sonucunda elde edilen numuneler stereo mikroskop altında gözlemlenip incelenmesi, gerekli teşhisleri elde edilmiş ve bitkilerin nerelerinin kullanıldığı tespit edilmiştir. Satışa sunulan numuneler arasında en fazla romatizma, diyabet, kalp hastalıkları, boşaltım sistemi hastalıkları, kanser tedavisi sürecinde tercih edildiği gözlemlenmiştir. Mersin yöre halkı aktarlardan en çok zayıflamak ve kış aylarında soğuk algınlığına iyi gelen bitkileri tercih etmektedir. Bu çalışmada Mezitli, Merkez, Çamlıyayla, Erdemli ve Tarsus gibi ilçelerindeki aktar ve eczanelerde fitoterapi amaçlı satışa sunulan bitkiler hakkında araştırma yapılmış ve 41 kaynak kişi ile görüşmeler sağlanmıştır. Etnobotanik özelliklere sahip çalışmada ortalama 23 eczane ve 18 aktar ziyaret edilmiştir. Yapılan çalışmalar sonucunda 58 familyanın yer aldığı 122 türde 105 taksonun yer aldığı tespit edilmiştir. Merkez ve Tarsus’taki eczanelerde ve aktarlarda satılan bitki türlerinin benzerlik oranının fazla olduğu tespit edilmiştir. Ziyareti yapılan aktar ve eczanelerde en sık tercih edilen ürünler arasında zayıflama, saç bakım yağları, baş ağrısı, soğuk algınlığı, grip, cilt problemler, sindirim problemleri, kalp damar rahatsızlıkları ilk sırada satışa sunulmaktadır. Soğuk kış aylarının vazgeçilmez fitoterapi bitkileri arasında Tilia (ıhlamur), Salvia officinalis (ada çayı), Curcuma longa (zerdeçal), Zea Mays (mısır püskülü), Zingiber officinale (zencefil), Althaea officinalis L. (hatmi çiçeği), Mentha Piperita (nane limon) ilk sıralarda yer almaktadır. Sıcak mevsimi olan yaz aylarında zayıflamak veya mide rahatsızlıkları için bitkilerden faydalanılmaktadır. Özellikle yaz aylarında Stipites Cerasarum (kiraz sapı), Ilex paraguariensis (mate yaprağı), Salvia hispania L. (chia tohumu), Cassia (açlık otu), Rosmarinus officinalis L. (biberiye) satışı en çok olan bitkiler arasında yer almaktadır.
