Özet:
Günümüzde, özellikle de gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde, biyogaz tesisleri, çeşitli atıkların değerlendirilmesinde önemli bir yeri olan yapılardandır. Biyogaz tesislerinin çalışması sonucu ortaya çıkan ürünlerden birisi de biyogaz sıvı gübreleridir. Bu gübrelerin, tamamen kimyasal maddelerden arınmış olarak elde edilmesi, onların tarımsal alanlarda organik gübre olarak kullanımlarına imkan tanımaktadır. Ayrıca, biyogaz sıvı gübresinin organik özelliğiyle canlı ve çevre sağlığı üzerinde zararlı bir etkiye sahip olmaması, bu tür gübrelerin gelecekte kullanımlarının daha çok artacağını düşündürmektedir. Bu tez çalışmasında, Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin Şanlıurfa ilinde kurulu bir biyogaz tesisinden tedarik edilen biyogaz sıvı gübresi, 1.5 ton/da dozunda, deneme alanlarının belirli parsellerine, açık alan koşullarında uygulanmıştır. Buna göre, çalışma, Candia pamuk çeşidinin yetiştirildiği 15 farklı deneme alanlarında uygulanan biyogaz sıvı gübresinin, deneme alanlarındaki toprakların genel özellikleri ve pamuk verimleri üzerindeki etkilerini belirlemek amacıyla yürütülmüştür. Araştırma sonuçlarına göre, pamuk verimi incelendiğinde, (2) (623 kg), (3) (680 kg), (5) (600 kg), (6) (600 kg), (9) (600 kg), (10) (712 kg), (11) (610 kg), (13) (690 kg) ve (15) (640 kg) no’lu alanların tümünde, kontrol parsellere göre önemli ölçüde daha yüksek pamuk verimi değerleri elde edilmiştir. Ek olarak, elde edilen veriler, deneme alanlarındaki topraklarda tekstür, pH, EC, organik madde, kireç, makro ve mikro element parametreleri açısından değerlendirildiğinde ise genel olarak, kullanılan biyogaz sıvı gübresinin, toprakların pH, EC, organik madde, Cu ve Zn parametreleri üzerinde herhangi bir etkisinin bulunmadığı; öte yandan, tekstür, kireç, Fe, P ve K parametreleri üzerinde önemli derecede etkili olduğu tespit edilmiştir. Araştırmada, toprak özellikleri açısından sonuç olarak, biyogaz sıvı gübresinin, toprakların tekstür oranlarını ve K miktarlarını önemli ölçüde iyileştirdiği, buna karşın, toprakların kireç miktarlarını, P oranlarını ve Fe miktarlarını ise azalttığı kanaatine varılmıştır. Buna istinaden, çalışmada, biyogaz sıvı gübresinin pamuk bitkisi ve toprakları üzerinde kayda değer önemli etkilerinin olduğu ve dolayısıyla, gübrenin, yaygın olarak kullanılan kimyasal gübrelere alternatif bir ürün olarak kullanılma ümidinin doğduğu tespit edilmiştir. Öte yandan, bu tür gübrelerin bitkiler ve topraklar üzerindeki etki mekanizmalarının tam olarak anlaşılabilmesi amacıyla daha birçok tarımsal alanlarda denenmesi gerektiği düşünülmektedir.
