Özet:
Bu çalışmada ortaokul 8. sınıf öğrencilerinin ısı ve sıcaklık konusundaki kavram yanılgılarının çok aşamalı testle belirlenmesi ve bu kavram yanılgılarının kavramsal değişim metinleriyle iyileştirilmesi amaçlanmıştır. Çalışmanın katılımcılarını kolay ulaşılabilir durum örneklemesiyle seçilen Şanlıurfa’daki bir devlet ortaokulunda bulunan 49 sekizinci sınıf öğrencisi oluşturmaktadır. Deney grubunda 26 (15 kız ve11 erkek öğrenci), kontrol grubunda ise 23 öğrenci (15 kız ve 8 erkek öğrenci) bulunmaktadır. Bu çalışma nicel araştırma yönteminin kullanıldığı yarı deneysel bir çalışmadır. Bu çalışmada, öntest-sontest eşitlenmemiş kontrol gruplu model kullanılmıştır. 8. sınıf öğrencilerinin ısı ve sıcaklık konusundaki kavram yanılgılarını belirlemek için ısı ve sıcaklıkla ilgili dört aşamalı kavram yanılgısı belirleme testi kullanılmıştır. Belirlenen kavram yanılgılarını iyileştirmek amacıyla araştırmacı tarafından geliştirilen ve uzman görüşleri ile geçerliği sağlanmaya çalışılan Kavramsal Değişim Metinleri (KDM) kullanılmıştır. Çalışmanın başında deney ve kontrol gruplarına ısı ve sıcaklıkla ilgili dört aşamalı kavram yanılgısı belirleme testi öntest olarak uygulanmıştır. Daha sonra deney grubuna ısı ve sıcaklık konusuyla ilgili hazırlanan KDM’ler dağıtılmış, kontrol grubuna ise düz metinler dağıtılmıştır. Metinler verildikten bir hafta sonra ısı ve sıcaklıkla ilgili dört aşamalı kavram yanılgısı belirleme testi sontest olarak uygulanmıştır. Grupların öntest ve sontest puanlarının normal dağılım gösterip göstermediğini test etmek için Shapiro Wilk testi kullanılmıştır. Test sonucuna göre öntest ve sontest puanlarının normal dağılım göstermediği görülmüştür. Bu nedenle verilerin analizinde non-parametrik test kullanılmıştır. Değişkenler arasında anlamlı bir fark olup olmadığını belirlemek için parametrik olmayan sıralı ANCOVA (Quade yöntemi) testi yapılmıştır. Parametrik olmayan sıralı ANCOVA testi sonuçlarına göre deney ve kontrol gruplarının sontest puanları arasında istatiksel olarak anlamlı bir fark bulunmadığı tespit edilmiştir (F (1, 47) = 0.24, p = 0.62). KDM’ler ile düz metinlerin öğrencilerin ısı ve sıcaklık konusundaki kavram yanılgılarını iyileştirmede aralarında anlamlı bir farkın olmadığı söylenebilir. Ancak çalışmada yer alan her bir kavram yanılgısı (KY1, KY2 ve KY3) için KDM’ler ile düz metinlerin verildiği gruplarda öntest ve sontest puanları arasında anlamlı bir farkın olup olmadığına ayrı ayrı bakıldığında şu sonuçlara ulaşılmıştır. KDM’lerin verildiği gruplarda KY1, KY2 ve KY3 kavram yanılgılarının her biri için öntest ve sontest puanları arasında anlamlı ve sontest puanları lehine bir fark olduğu tespit edilmiştir. Düz metinlerin verildiği gruplarda ise KY2 kavram yanılgısının öntest ve sontest puanları arasında anlamlı ve sontest puanları lehine bir farkın olduğu bulunurken, KY1 ve KY3 kavram yanılgıları için öntest ve sontest puanları arasında anlamlı bir farkın olmadığı tespit edilmiştir. Dolayısıyla KY1, KY2 ve KY3 için hazırlanan KDM’ler öğretmenler tarafından öğrencilerin olası kavram yanılgılarını iyileştirmek için kullanılabilir
