Abstract:
Bu çalışma, bir fen bilimleri öğretmeninin grup tartışmalarına rehberlik ederken kullandığı iletişimsel yaklaşımlarla bunları kullanma gerekçelerini ve öğretmenin belirli iletişimsel yaklaşımlar için kullandığı söylem hamlelerini incelemeyi amaçlamaktadır. Çalışmanın katılımcılarını Mardin ilindeki bir devlet ortaokulundaki bir fen bilimleri öğretmeni ile Beşinci sınıf öğrencileri oluşturmuştur.Çalışmada, nitel araştırma desenlerinden biri olan durum çalışması kullanılmıştır. Çalışmaya katılan öğrenciler toplam 17 kişi olup 3-4 kişilik beş gruba ayrılmıştır.Grup tartışmalarına ortam sağlamak için beşinci sınıf madde ve değişim ünitesi kapsamında etkinlikler geliştirilmiştir. Grup tartışmaları bu etkinlikler kapsamında yapılırken fen bilimleri öğretmeni gruplara rehberlik etmiştir.Çalışmanınveri kaynakları grupların ses kayıt cihazları ile kaydedilen ses kayıtlarından, öğretmenin etkinlik süresi boyunca aksiyon kamerası ile kayıt altına alınan video kayıtlarından ve öğretmen ile yapılan yarı yapılandırılmış görüşmeden oluşmaktadır. Uygulama süresince öğretmenin ne tür iletişimsel yaklaşımları kullandığı video kayıtları incelenerek iletişimsel yaklaşım kategorileri göz önüne alınarak analiz edilmiştir. Öğretmenin kullandığı iletişimsel yaklaşıma dair öğretim amacı ise öğretmenle yapılan yarı yapılandırılmış görüşme sonucu belirlenmiştir. Öğretmenin belirli iletişimsel yaklaşımla ilgili olarak kullandığı söylem hamlelerisorgulama odaklı söylem hamleleri kodlama çerçevesine göre analiz edilmiştir. Çalışmanın bulgularına bakıldığında, öğretmenin öğrenci ile diyaloglarında otoriter etkileşimli ve otoriter etkileşimsiz iletişimsel yaklaşımları kullandığıancak diyalojik etkileşimli ve diyalojik etkileşimsiz yaklaşımları kullanmadığı tespit edilmiştir. Öğretmenle yapılangörüşme verileri incelendiğinde, diyalojik yerine otoriter yaklaşımların hâkim olma sebepleri arasında, rehberlik amacının daha çok öğrencileri doğru bilgiye ulaştırmak olması, belli bir sürede yetiştirilmesi gereken konuların olması, geleneksel yaklaşımlardan kopamayış ve öğrencilerin bilişsel olarak bu tür yaklaşımlara hazır olmamalarına inanış bulunmaktadır. Fen bilimleri öğretmeninin belirli iletişimsel yaklaşımla ilgili olarak kullandığı söylem hamleleri incelendiğinde, etkileşimli yaklaşımda daha çeşitli söylem hamleleri kullandığı tespit edilmiştir.Fen bilimleri öğretmenlerinin diyalojik iletişim yaklaşımlarını daha iyi anlaması ve bu yaklaşımları etkili bir şekilde uygulayabilmeleri için hizmet içi eğitimler verilebilir.
