POTANSİYEL EVAPOTRANSPİRASYON YÖNTEMİNİN METEOROLOJİK KURAKLIK TRENDİ ÜZERİNE ETKİLERİNİN ARAŞTIRILMASI: DOĞU KARADENİZ HAVZASI ÖRNEĞİ

Abstract

Kuraklık son yıllarda ilgi çekici konuların başında gelmektedir. Kuraklığın belirli bir sınırının olmaması, meydana gelme hızının yavaşlığı ve yaşanması durumunda meydana gelecek hasarların büyüklüğünün tespit edilememesi gibi birçok bilinmeyene ve belirsizliğe sahip olmasından dolayı kuraklık oldukça karmaşık bir afettir. Bu kadar karmaşık olan kuraklığın değerlendirilmesi ve önlemlerin belirlenmesi için tarihi veriler aracılığla kuraklık analizi çalışmaları yapılmaktadır. Bu çalışmada, ülkemizin kuzey doğusunda bulunan Doğu Karadeniz Havzası meteorolojik kuraklığı 1965- 2019 yılları arasında ölçülen meteorolojik parametreler yardımıyla Standartlaştırılmış Yağış İndeksi (SYİ) ve Keşif Kuraklık İndeksi (KKİ) yöntemleriyle analiz edilmiştir. Bölgedeki kuraklığın değerlendirilmesinde 3, 6 ve 12 aylık zaman ölçeklerinde indis değerleri hesap edilmiştir. KKİ yönteminde indis değerinin hesaplanmasında gerekli olan potansiyel evapotranspirasyon (PET) değerleri, Hargreaves ve Thornthwaite yöntemleri kullanılarak elde edilmiştir. İki farklı PET hesaplama yöntemi kullanılarak elde edilen PET değerleri aracılığla hesaplanan KKİ_H ve KKİ_T indis değerlerinin SYİ değerleriyle olan korelasyonu değerlendirilmiştir. Ayrıca, herbir kuraklık yöntemi sonucunda elde edilen indis değerlerinin gidişleri Mann-Kendall ve Sperman Rho yöntemleriyle elde edilmiştir. Bunun yanında, indis değerlerinde meydana gelen değişimin büyüklüğü Sen’in eğim yöntemiyle belirlenmiştir. Çalışma bölgesinin ortalama yağış değerinin Türkiye’nin ortalama yağış değerinden büyük olsa da bazı zaman periyotlarında birçok istasyonda kuraklık oluşum yüzdesi %50’den büyük olmuştur. SYİ ve KKİ_H indisleri arasındaki korelasyon katsayısı 3, 6 ve 12 zaman ölçeklerinde tüm çalışma bölgesi genelinde SYİ ile KKİ_T yöntemi arasındaki değerden büyük olmuştur. Yükseltinin fazla olduğu bölgelerdeki istasyonlarda özellikle kış mevsiminde SYİ ile KKİ_T indisleri arasındaki korelasyonun oldukça düşük olduğu belirlenmiştir