Abstract:
Yerel yönetimlerin mali özerkliği, mahalli idareler teorisi ve uygulamaları alanındaki en önemli
konulardan biridir. Yerel yönetimler merkezi idare dışında idareler arası hizmet bölüşümü kapsamında
bazı kamu hizmetlerini yerine getirmektedir. Yerel yönetimler kendi yetki alanlarına giren hizmetleri
yerine getirirken merkezi idarenin aktarmış olduğu gelirler dışında vergilere ve bu vergiler içinde yer
alan öz gelirlere ihtiyaç duymaktadır. Yerel yönetimlerin sahip oldukları toplam gelirleri içerisinde öz
gelirlerinin payının düşük ya da yüksek olması yerel yönetimlerin mali özerklik düzeyini belirlemede
önemli bir gösterge olarak kabul edilmektedir. Bu kapsamda çalışmanın konusunu Fransa ve
Türkiye’de belediyelerin öz gelirlerinin mali özerklik açısından incelenmesi oluşturmaktadır.
Hizmetlerin yerinden ve halka en yakın birimler tarafından yerine getirilmesi görüşünün yaygınlık
kazanması yerel yönetimlerin önemini giderek artırmaktadır. Yerel yönetimler, kamusal mal ve
hizmet sunumu ile kaynak kullanımında etkinliğin sağlanması, işlem maliyetlerinin azaltılması, kamu
sektöründe üretilen mal ve hizmetlerin yerel halkın tercihlerine uygun bir şekilde üretilmesi gibi
nedenlerden dolayı önem taşıyan birimler haline gelmişlerdir. Dolayısıyla Fransa ve Türkiye’de
belediyelerin toplam vergi gelirleri içerisindeki öz gelirlerinin neler olduğunun açıklanması
çalışmanın önemini ortaya koymaktadır. Diğer yandan Belediyelerin üstlenmiş oldukları hizmetleri
yerine getirebilmesi yeterli gelir kaynaklarına sahip olabilmeleriyle mümkün olmaktadır. Söz konusu
gelir kaynakları, genel bütçe vergi gelirlerinden aktarılan paylar, belediyelerin öz gelirleri, borçlanma
gelirleri ve diğer gelirlerden oluşmaktadır. Çalışmanın amacı belediyelerin güçlendirilmesi gerektiği
yönündeki düşünce eğilimine paralel olarak, Fransa ve Türkiye’deki belediyelerin öz gelirler
bağlamında mali özerklik düzeylerini ortaya koymaktır. Çalışmada betimsel analiz ve doküman
taraması tekniği kullanılmıştır. Çalışmanın bulguları, öz gelirlerin mali özerklik üzerinde önemli bir
gösterge olduğunu ortaya koymaktadır. Diğer yandan Fransa’daki belediyelerin öz gelir ve mali
özerklik bağlamında Türkiye’deki belediyelere göre daha özerk olduğu ortaya çıkmıştır. Ayrıca
Fransa’da belediyelerin mali özerkliğinin Türkiye’deki belediyelere göre daha yüksek düzeyde
olmasının yanı sıra, Fransa’da bütçe şeffaflığı, demokrasi kültürü ve vatandaşın belediye
hizmetlerinden memnuniyetinin de Türkiye’ye göre daha yüksek düzeyde olduğu görülmüştür.
