EL-HERARÎ’NİN HADÂİKU’R-RAVHİ VE’RRAYHÂN FÎ RAVÂBÎ ULÛMİ’L- KUR’ÂN’INDA KIRÂAT TAHLİLLERİ (İSRÂ VE KEHF SÛRELERİ ÖRNEĞİ)

Abstract

Yüce kitabımız Kur’ân-ı Kerîm çağlar ötesinden gelen ve bütün akıllara tükenmez ilim hazineleri sunan ilâhî bir mesajdır. Bu mesaj her asırda ulemâ tarafından anlaşılmaya çalışılmış, bu uğurda büyük çaba ve gayretler gösterilmiştir. Çağımız müfessirlerinden Muhammed Emîn el-Herarî (ö.1441/2019) de yazdığı kapsamlı ve içerik bakımından zengin tefsiriyle bu çaba ve gayretini ortaya koymuş olan bir âlimdir. Tefsirinde ulûmu’l-Kur’ân’a yönelik birçok bilgiye yer veren elHerarî, aynı zamanda bu ilimler içerisinde önemli bir yer tutan kırâat ilmine de ciddi anlamda yer vermiştir. Kırâat ilmi ile ilgili olarak okuyuş farklılıklarına değinen müfessir, bazen anlama etkisi olmayan salt biçimsel değişiklikleri aktarırken bazen de bu farklılıkların anlamda meydana getirdiği değişiklikleri belirtmiştir. Bu çalışmada, el-Herarî’nin tefsirinde İsrâ ve Kehf sûreleri bağlamında kırâat tahlillerinin değerlendirilmesi ve kırâat vecihlerinin aktarımında nelere dikkat edildiği incelenmiştir. Çalışmaya başlarken kırâat ilmine ilişkin bazı temel kavramlar aktarılıp, bu ilmin bize aktarımında önemli rolü bulunan kırâat imamlarının hayatlarına kısaca değinilmiştir. Ayrıca kırâat ilminin tefsirdeki önemine işaret edilmiştir. Sonrasında Muhammed Emin el-Herarî’nin hayatı, ilmî kişiliği ve tefsiri hakkında genel bilgiler verilmiştir. Bu bilgiler arasında tefsirinin özellikleri, tefsir yöntemi ve tefsirinin kaynakları yer almaktadır. Çalışmamızın asıl kısmını teşkil v eden ikinci bölümde İsrâ ve Kehf sûrelerine ilişkin genel bilgilere değinildikten sonra, el-Herarî’nin kırâatla ilgili tahlilleri aktarılmış ve sahih kırâatlarla karşılaştırılmıştır. Netice itibarıyla el-Herarî’nin bu sûrelerde yer verdiği sahih ve mütevâtir kırâatlar tespit edilmiştir. Yine bu bölümde el-Herarî’nin kırâat rivayetlerini aktarırken takip ettiği yöntem ve kullandığı kaynaklar incelenmiştir. Sonuç olarak el-Herarî’nin tefsirinde kırâat vecihlerine çoğu zaman ayetlerin tefsiri gayesiyle başvurduğu; fakat kırâatleri tasnife tabi tutmaksızın olduğu gibi aktardığı tespit edilmiştir.