Özet:
Bu çalıĢmada Ġslam dünyasında en çok yayılmıĢ tarîkat müesseselerinden olan, NakĢibendiyye, Kâdiriyye, Rifâiyye ve Mevlevîyye tarîkatları hakkında genel olarak bilgi verilip, bu tarîkatların Urfa‟daki kollarında kadın konusu araĢtırıldı. Bu araĢtırma esnasında Urfa‟da yaĢayan tarîkat kollarına ulaĢıldı. Kadınların faal olduğu kollarda, yetkili kiĢi ile röportajlar yapıldı. Zikir ve sohbet ortamları ziyaret edilerek kadınların tarîkat kolu içerisindeki faaliyetleri bizzat gözlemlendi. Urfa‟da yaĢayan tarîkatlarla ilgili yaptığımız araĢtırma sonucunda bu tarîkatların yaĢayan kolları olarak Mahmud Efendi, ġeyh ġükrü Kılınç, Menzil, ġeyh Muhammed Ali Arslan, Osman Nuri TopbaĢ, Süleyman Hilmi Tunahan ve ġeyh Ahmed Emektar kollarını tespit ettik. Yaptığımız röportajların neticesinde kadınların bu tarîkatlarda ne derece aktif bir rol oynadıklarını ve bunun göz ardı edilmemesi gerektiğini belirtmeye çalıĢtık. Ayrıca, kadınların tarîkat içerisindeki konumlarına yönelik yanlıĢ algıları çürütmek amacıyla bu tezi hazırladık. Tarîkatlarda kadınlar da erkekler kadar faaliyet göstermektedir. Onların da kendilerine has zikirleri, hatmeleri, sohbetler ve tarîkat prensipleri mevcuttur. Bunu göz ardı etmek, tasavvuf açısından çok önemli bir yere sahip olan Râbiatü‟l Adevîyye (ö.185/801), Nuna Fâtıma bint. Ġbn el- Müsennâ, ÂiĢe bint. Yusûf edDimeĢkiyye, Muâze el- Adeviyye, Râbia bint Ġsmail ġâmiyye gibi isimleri görmemezlikten gelmektir. Bu da kadının tarîkatlar içerisindeki konumunun yeterince görülmemesine sebep olmaktadır. Bu sebeple biz de bu tarîkat kollarında önemli bir yere sahip olan kadın mürîdlerle görüĢmeler gerçekleĢtirerek, zikirlerine V ve sohbetlerine katılarak ve onlarla röportajlar yaparak kadının önemini ortaya koymaya çalıĢtık. Bu kısa çalıĢma oluĢturulurken ġanlıurfa‟da tarikat ehli birçok kadınla bire bir röportaj gerçekleĢtirdik. Bu arada bazı tarikatların kadın müntesipleri bizimle röportaj yapmaktan kaçındılar. Neticede bazı sıkıntılara rağmen böyle bir çalıĢmaya muvaffak olduk.
