ÇOCUĞA YÜKLENEN ANLAMLAR: ġANLIURFA ĠLĠ ÖRNEĞĠ

Abstract

Çocuk, biyolojik bir canlı olmasının yanı sıra içinde bulunduğu kültürün ve doğduğu ailenin etkisinde kalarak yaĢamını sürdüren sosyal bir varlıktır. YaĢadığı yer, kaldığı bölge ve ailenin ekonomik ve kültürel değerleri gibi özellikler çocuğun sosyal anlamının belirleyicisi olan temel unsurların baĢında yer alır. Aynı zamanda çocuğun cinsiyetinin ve doğum sırasının da bu belirleyicilikte rolü olduğu gibi ailelerin çocuklarından beklentileri de bu duruma etki etmektedir. Geleneksel ailelerde erkek çocuk beklentisi kız çocuğa nazaran daha fazla tercih edilmektedir. Erkek çocuğun aileye sağladığı ekonomik katkının fazla olması, sosyal olarak aile içerisinde bir “güç” kaynağı olarak kabul görülmesi ve erkeğin neslin devamını sürdürmesi düĢünceleri bu beklentilerin ardında yatan sebepleri oluĢturmaktadır. Kız çocuğun evlendikten sonra aileden ayrılması, aileye ekonomik katkısının pek olmaması gibi düĢünceler ise geleneksel ailelerde kız çocuğu erkek çocuğun gölgesinde bırakan nedenler arasındadır. Çekirdek ailelerde bu durumun tersi söz konusu olurken özellikle her iki cinsiyete de aynı değer atfedilmekte ve beklentilerin eĢit olarak belirlendiği görülmektedir. Bizim araĢtırmamızda da buna benzer verilere rastlanmıĢtır. Bu çalıĢmanın konusu, ebeveynlerin çocuğa yükledikleri anlamların neler olduğuna dair görüĢleri ġanlıurfa ili örneğinde incelenmesidir. Bir diğer ifadeyle çalıĢmada ebeveynlerin sosyo-demografik ve sosyo-kültürel özelliklerine bağlı olarak çocuğa atfettikleri değerlerin ne yönde yanıt bulduklarının detaylı ele alınması amaçlanmaktadır. ġanlıurfa iline bağlı Eyyübiye ve Karaköprü ilçelerinden seçilen 40 örneklem üzerinden araĢtırma yapılmıĢtır. Katılımcılar arasında kadın erkek iv dengesinin göz önünde bulundurulmasının yanı sıra bu katılımcıların 20‟si Eyyübiye ve 20‟si Karaköprü ilçelerinden çocuklu ebeveynler oluĢturmasına dikkat edilmiĢtir. Nitel araĢtırma yönteminin kullanıldığı çalıĢmada görüĢme tekniği uygulanmıĢtır. AraĢtırma sonunda her iki ilçe katılımcılarının çocuğa dair görüĢlerinin farklı olduğu saptanmıĢtır. Eyyübiye ilçesindeki katılımcıların daha çok erkek çocuğa önem verdikleri görülmüĢ; bunun sebebi olarak erkek çocuğun soyun devamını sağladığı düĢüncesi, aileye ekonomik katkı ve sosyal güç kazandırdığı görüĢü baĢta olmak üzere pek çok durumun bu düĢüncenin zeminini oluĢturduğu bulgulanmıĢtır. Karaköprü ilçesi katılımcıları bu sebepler haricinde çocuğun daha çok psikolojik yönüne vurgu yapmıĢ; fazla çocuk sahibi olma tercihinden kaçındıklarını kendilerine ait bir zaman ayıramaya engel olduğu ve masrafların fazlalaĢtırdığı üzerinden açıklamıĢlardır. AraĢtırmada katılımcıların niçin çocuk sahibi olduklarına dair sebeplere inmenin yanı sıra çocuktan olan geleceğe yönelik beklentiler de irdelenmiĢtir. Katılımcılar çocuklarının eğitim ve meslek hayatından ileride olası evliliklerine kadar pek çok görüĢ bildirilmiĢ; Eyyübiye ilçesi katılımcıları çocukları üzerinden bu durumu müdahaleci bir tavırla yorumlarken; Karaköprü ilçesi katılımcıları biraz daha demokratik bir bakıĢ açısıyla bu konulara dair görüĢlerini ifade etmiĢtir. Bu bağlamda çoğu kez farklı yanıtlarla görüĢlerini belirten her iki ilçenin katılımcıları çocuğa verilen isme, aile baskılarına, çocuğa yükledikleri sorumluluklara v.b. pek çok konuya dair değerlendirmeler yapmıĢtır.