ŞANLIURFA İLİNDEKİ NAR BAHÇELERİNDE YAPAY KIŞLAMA BARINAKLARINDA KIŞLAYAN BÖCEK (Arthropoda:Insecta) FAUNASININ BELİRLENMESİ

Abstract

Çok yıllık subtropik ve tropik iklim meyvelerinden biri olan nar, Punica granatum L. (Myrtales: Punicaceae) dünyada ekonomik öneme sahip bir kültür bitkisidir. Hindistan, İran, Çin ve Türkiye dünyada en fazla nar üreten ülkelerdir. Genel itibariyle taze tüketilmesinin yanında meyve suyu, nar pekmezi, nar ekşisi, nar konsantresi, marmelat, sirke, boya, sitrik asit, hayvan yemi üretimi ve ilaç sanayi için ham madde teşkil etmesi açısından ekonomik öneme sahiptir. Nar bahçelerinde üretimi olumsuz yönde etkileyen birçok hastalık ve zararlı bulunmaktadır. Insecta sınıfına mensup böceklerden bazı zararlılar nar bahçelerinde önemli kalite ve kantine kayıplarına neden olmaktadır. Bu zararlıların yanı sıra nar bahçelerinde predatör veya parazitoit olarak çok sayıda yararlı böcek türü de bulunmaktadır. Zararlıları baskı altında tutmak için biyolojik mücadele kapsamında bu yararlı böceklerin tanınması ve korunması oldukça önemlidir. Bu çalışma, 2021-2022 yıllarında Şanlıurfa ili nar bahçelerinde keten telis kumaşı (jüt) ve oluklu mukavva kartonlardan oluşan yapay kışlama barınaklarının kullanılarak arthropoda şubesi Insecta sınıfında bulunan böcek faunasının belirlenmesi amacıyla yapılmıştır. Böylelikle nar bahçelerinde bulunan zararlı ve faydalı türlerden taksonlarına göre hangilerinin kışladığı ve daha yoğun popülasyonlara sahip olduğu, hangi takım ve familyaya ait hangi türlerin hangi yükseklikte ve ne tür kışlama barınaklarını tercih ettiği belirlenmiştir. Çalışma sonucunda 9 takıma ait 26 familyadan 45 böcek türü belirlenmiştir. Şanlıurfa ilindeki nar bahçelerinde Oenopia conglobata (Linnaeus, 1758), Hippodamia variegata (Goeze, 1777), Hyperaspis quadrimaculata (Redtenbacher 1844), Sitona lineatus (Linnaeus, 1758) (Coleoptera: Curculionidae), Capnodis cariosa (Pallas, 1776) (Coleoptera: Buprestidae), Tribolium confusum (J. du. Val) (Coleoptera: Tenebrionidae), Lasioderma serricorne (F.) (Coleoptera: Anobiidae), Deraeocoris flavilinea (A. Costa, 1862), Deraeocoris serenus (Douglas & Scott, 1868) (Hemiptera: Miridae), (Piezodorus lituratus (Fabricus, 1794), Dolycoris baccarum (Linnaeus, 1758), Acrosternum milierii (Mulsant & Rey, 1866), Acrosternum heegeri (Fieber, 1860), Graphosoma sp. (de Laporte, 1832) (Hemiptera,: Pentatomidae), Liohryssus hyalinus (Fabricus, 1794) (Hemiptera: Rhopolidae), Nagusta goedelii (Kolenati, 1857) (Hemiptera: Reduviidae) Geocoris luridus (Fieber, 1844), Geocoris putonianus (Bergroth, 1892), Geocoris megacephalus (Rossi, 1790), Lygaeus equestris (Linnaeus, 1758), Oxycarenus pallens (Herrich-Schaeffer, 1850), Nysius cymoides (Spinola, 1837) (Hemiptera: Lygaeidae), Chrysoperla carnea (Stephens, 1836) (Neuroptera: Chrysopidae), Schistocerca gregaria (Forskol, 1775) (Orthoptera: Acrididae), Dysgonia torrida (Guenee, 1852) (Lepidoptera: Erebidae), Forficula auricularia (Linnaeus, 1758) (Dermaptera: Forficulidae) türleri belirlenmiştir. Teşhisi yapılan türlerin 10 adedinin (O. conglobata, H. variegata, H. quadrimaculata, C. carnea, F. auricularia, D. flavilinea, D. serenus, G. luridus, G. putonianus ve G. megacephalus) biyolojik mücadele açısından önem arz eden predatör doğal düşmanlardan olduğu belirlenmiştir. Genel olarak oluklu mukavva kartonlardan kurulan yapay kışlama barınakları telis kullanılarak oluşturulan kışlaklara oranla daha çok tercih edildiği belirlenmiş, faydalı böcek biyoçeşitliliğinin desteklenmesi için oluklu mukavva kartonlardan yapaykışlakların kurulması nar üreticilerine önerilmektedir.