Özet:
Dil, bir milletin varoluşunu içinde barındıran bir iletişim aracıdır. Doğduğu milletin söz varlığından, kültüründen beslenir. Kuralları, bağlı bulunduğu dil ailesine göre şekillenir. Dolayısıyla insanoğlu duygu ve düşüncelerini belli dil kurallarına bağlı kalarak ifade eder. Bu nedenle dil için önemli bir yere sahip olan sentaks ya da bir başka ifadeyle sözdizimi bu noktada önemli bir yere sahiptir. Bu çalışmada Sabahattin Ali’nin Kuyucaklı Yusuf adlı romanı sözdizimi bakımından incelenecektir. Sözdizimi çalışmaları; bir dilin bütün olarak incelendiği, yargısız bir anlatım birimi olan kelime grupları ile yargılı bir anlatım birimi olan cümle, cümle yapıları, dizimleri gibi konuları içerir. Dolayısıyla bu çalışmada inceleme alanı olarak seçilen Kuyucaklı Yusuf romanı da sözdizimsel açıdan incelemeye tabi tutulmuştur. Yapılan çalışma giriş, birinci bölüm, ikinci bölüm, cümle tahlilleri ve sonuç bölümünden oluşmaktadır. Giriş bölümünde; Sabahattin Ali’nin hayatı, edebi kişiliği ve eserleri hakkında bilgi verilmiştir. Birinci bölümde, kelime gruplarına; ikinci bölümde cümle, cümlenin ögelerine ve cümle türlerine değinilmiştir. Çalışmada geçen her bir konu başlığı tek tek incelenmiş; araştırmacıların tanım, görüş ve sınıflandırmalarına kaynak gösterilerek yer verilmiştir. Her bir konu başlığı romandan alınan örnek cümlelerle desteklenmiştir. Verilen örneklerin romanda geçen yeri sırasıyla sayfa ve satır numarası gözetilerek yay ayraç (parantez) içinde V verilmiştir. Cümle tahlilleri bölümünde ise romandan alınan örnek metin parçaları; cümlenin ögeleri, cümlenin yapısı ve kelime gruplarıbakımından tahlil edilmiştir. Sonuç bölümünde ulaşılan tespitlerden bahsedilmiş, konuyla ilgili istatistikî verilere dayanarak değerlendirme yapılmıştır. Tez çalışması, ulaşılan tespitlerin kaynaklarının yer aldığı Kaynakça kısmıyla sonlandırılmıştır. Bu çalışmada başta Leyla Karahan’ın Türkçede Söz Dizimi olmak üzere Mustafa Özkan ve Veysi Sevinçli’nin Türkiye Türkçesi Söz Dizimi, H.İbrahim Delice’nin Sözdizimi, Günay Karaağaç’ın Türkçenin Dil Bilgisi gibi sözdizimi alanındaki kitaplardan Zeynep Korkmaz’ın Gramer Terimleri Sözlüğü ve Türkiye Türkçesi Grameri Şekil Bilgisi, gibi kaynaklardan da faydalanılmıştır. Çalışmanın amacı, Sabahattin Ali’nin Kuyucaklı Yusuf adlı romanında kullandığı dilin ifade noktasındaki dil özelliklerini incelemek, bu özellikler hakkında bilgi vermektir. Ayrıca yazarın romanları üzerine yapılan herhangi bir sözdizimsel çalışmanın bulunmamasından kaynaklanan eksikliği gidermek ve sözdizimi çalışmalarına katkı sağlamak çalışmanın bir diğer amaçları arasındadır.
