EĞİTİM YÖNETİCİLERİNİN ANLAMLI LİDERLİK DAVRANIŞLARI HAKKINDA ÖĞRETMEN GÖRÜŞLERİ

Abstract

Bu çalışmanın amacı öğretmen görüşlerine göre okullarda gözlenen anlamlı liderlik davranışlarını belirlemek ve bu davranışları anlamlı liderlik bağlamında açıklamaktır. Çalışmada nitel araştırma desenlerinden olgubilim deseni kullanılmıştır. Araştırmanın verileri 2021-2022 eğitim öğretim yılı güz döneminde resmi eğitim kurumlarında görev yapan 30 öğretmenden toplanmıştır. Katılımcılara yarı yapılandırılmış görüşmeler yoluyla sorular yöneltilmiştir. Bu şekilde okul müdürlerinin anlamlı liderlik davranışlarını ortaya koyan öğretmen görüşleri incelenmiştir. Yüz yüze görüşmeler sonucunda toplanan görüşme kayıtları betimsel analiz yöntemiyle analiz edilmiştir. Çalışmada öğretmen görüşlerine göre okul yöneticilerinin anlamlı liderliğin alt boyutları olan “üstün hayat amacı, anlamı paylaşma, anlayış, geçmişi bugünü ve geleceği birleştirme, bilgelik, barışık olma, etiklik, diğerlerine hizmet, içsel motivasyon, aidiyet sağlama” olmak üzere 10 farklı boyutta davranış gösterdiği sonucuna ulaşılmıştır. Çalışmada okul yöneticilerinin 10 boyuttaki anlamlı liderlik davranışlarının en çok üstün hayat amacı boyutunda çeşitlendiği görülmektedir. Üstün hayat amacı boyutunda en sık gözlenen davranış “eğitime adanmışlık” olarak sınıflandırılmaktadır. Bu boyutta en az gözlemlenen davranış ise “sosyalleşme” olarak görünüyor. Anlamı paylaşma boyutunda ise en çok “toplantı” davranışı öne çıkarken en az “sloganlaştırma” davranışı görülmektedir. Anlayış boyutunda öne çıkan davranış “empati” olurken geçmişi, bugünü ve geleceği birleştirebilme boyutunda öne çıkan davranış “geçmişten ders alma” en az görülen davranış ise “deneyim aktarımı” olarak görülmektedir. Bilgelik boyutunda en çok öne çıkan davranış “paylaşım” olurken en V az görülen davranış ise “yol göstericilik” olarak görülmektedir. Barışık olma boyutunda en çok gözlenen davranış “hoşgörü” olurken en az görülen davranış ise “pozitiflik” olarak değerlendirilmektedir. Etiklik boyutunda en çok öne çıkan davranış “adillik” olurken en az görülen davranış “pozitif ayrımcılık” olarak değerlendirilmektedir. Diğerlerine hizmet boyutunda en çok gözlenen davranış “ihtiyaçlara hassasiyet” olurken en az görülen davranış ise “okul hassasiyeti olarak görülmektedir. İçsel motivasyon boyutunda en çok gözlenen davranış “iş heyecanı” olurken en seyrek görülen davranış ise “motive edicilik” olarak değerlendirilmektedir. Aidiyet sağlama boyutunda en çok gözlenen davranış “organizatörlük” olurken en az görülen davranış ise “kurumsal aidiyet” olarak görülmektedir. Bulgular, müdürlerin genellikle motive edici ve işte anlam bulmaya yardımcı davranışlar sergilediğini gösterse de birkaç tür olumsuz etkisi olan davranışın da müdürlerce uygulandığı fark edilmiştir. Söz konusu olumsuz davranışlar “rutinci olma” ve “klasik yöneticilik” başlıklarında toplanmaktadır. Son olarak okullarda gözlemlenen anlamlı liderlik davranışlarının belli boyutlarda toplandığı görülmekte ve okul müdürlerine söz konusu olumlu anlamlı liderlik davranışlarını güçlendiren ve bu davranışları geliştirmeye yardımcı bir eylem planı oluşturması önerilmektedir.