KADINLARIN SOSYAL DESTEK VE ÖZ ETKİLİLİK ALGILARININ MEME KANSERİ ERKEN TANI DAVRANIŞLARINA ETKİSİ

Abstract

Bu çalışma kadınların sosyal destek ve öz etkililik algılarının belirlenmesi ve bu algıların meme kanseri erken tanı davranışlarına etkisini saptamak amacıyla tanımlayıcı olarak yapılmıştır. Araştırmanın verileri Ekim 2014- Nisan 2015 tarihleri arasında Şanlıurfa’da 17 nolu Bamyasuyu Aile Sağlığı Merkezi’ne bağlı bölgede toplanmıştır. Araştırmanın örneklemini 316 kadın oluşturmuştur. Verilerin toplanmasında araştırmacı tarafından oluşturulan anket formu, Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği, Sağlık İnanç Modeli Ölçeği KKMM Öz-Etkililik Alt Boyutu, Mamografi Öz-yeterlilik/Öz-etkililik Ölçeği kullanılmıştır. Çalışmanın verileri SPSS 16.0 paket programıyla değerlendirilmiştir. Verilerin analizinde tanımlayıcı istatistikler, iki ortalama arasındaki farkın önemlilik testi (bağımsız gruplarda t testi), Mann Whitney U testi, Ki kare testi yapılmıştır. Çalışmanın yapılması için etik kurul, kurum ve katılımcı izni alınmıştır. Çalışmaya katılan kadınların yaş ortalaması 49.51±9.29 olup, %93.0’ı evli, %58.5’i okur-yazar değildir. Kadınların %8.2’sinin ailesinde, %16.5’inin yakın çevresinde meme kanseri öyküsü bulunmaktadır. Çalışmaya katılan kadınların %57.6’sı meme kanseri hakkında daha önce bilgi aldığını, %32.0’ı daha önce meme kanseri taraması yaptırmak için sağlık kuruluşuna başvurduğunu belirtmiştir. Çalışmada KKMM yapan, KMM yaptıranların sosyal destek algısı puan ortalamaları daha yüksek bulunmuştur. Ayrıca mamografi çektirenlerin çektirmeyenlere göre sosyal destek ölçeği arkadaş alt boyutundan aldığı puan ortalaması daha yüksektir. KKMM yapan kadınların yapmayan kadınlara göre KKMM öz etkililik algısı puan ortalaması (t=19.998, p=0.000), mamografi çektiren kadınların çektirmeyen kadınlara göre mamografi öz etkililik ölçeği puan ortalaması istatistiksel olarak anlamlı düzeyde yüksek çıkmıştır (t=7.067, p=0.000). Bu çalışmada kadınların meme kanseri erken tanı davranışlarının düşük olduğu ve sosyal destek algısının erken tanı davranışlarında etkili olmadığı, öz etkililik algısının erken tanı davranışlarını etkilediği saptanmıştır. Erken tanı davranışlarının artırılması için kadınların viii sosyal destek ve öz etkililik algılarının artırılmasına yönelik kültüre uygun girişimsel hemşirelik çalışmalarının yapılması önerilmektedir.