Özet:
Adını domatesten (Solanum lycopersicum) alan likopen, başta domates olmak üzere çeşitli bitkilerde bulunan kırmızı renkli karotenoid bir pigmenttir. Yapılan bilimsel çalışmalar likopenin intraperitonal olarak aktif ve nontoksik olduğunu ve likopen düzeyi ile böbrek hasarı üzerinde negatif korelasyon olduğunu göstermektedir. Likopenin böbrek hasarında lipid peroksidasyonu (LPO) ve indirgenmiş gulutatyon (GSH) aktiviteleri düzeylerini düşürerek koruma sağladığı kaydedilmiştir. Likopenin etkin oksijen radikalleriyle ilişkili olarak yüksek düzeydeki oksidatif strese karşı etkisi gösterilmiştir. Çalışmamızda LPS ile böbrek hasarı oluşturulan ratlarda likopenin etkisini araştırmak amaçlanmıştır. Bu çalışma ile sepsise bağlı gelişen böbrek hasarının tedavisi için yeni yaklaşımların ortaya çıkarılması hedeflenmektedir. Deneyde 28 adet Wistar Albino ırkı sıçan kullanıldı. Sıçanlar DOLLVETHADYEK Deneysel ve Klinik Araştırma Merkezi’nden temin edildi ve burada uygun beslenme şartlarında ve özel kafeslerde tutuldu. Sıçanlar dört gruba ayrıldı: Grup I: Kontrol, 5 gün süre ile 0.5 ml intraperitoneal (i.p) yolla izotonik %0.09 NaCl, Grup II: LPS (s.c.10 mg/kg) , Grup III: 5 gün süre ile Likopen (i.p.10 mg/kg) sonrasında LPS (s.c.10 mg/kg), Grup IV: 5 gün süre ile Likopen (i.p.50 mg/kg) sonrasında LPS (s.c.10 mg/kg). Serum sitokin düzeyleri üzerinde düşük doz likopen kullanımının LPS grubuna göre anlamlı bir fark göstermediği, ancak yüksek dozun TNF-α ve IL-1 sitokin seviyelerinde anlamlı düşüş sağladığı saptandı. Çalışmamızda böbrek dokusunda SOD, NO düzeyleri değerlendirildiğine, likopen uygulamasından sonra LPS verilen grubun NO düzeylerinin düştüğü, SOD enzim aktivitesinin yükseldiği ve LPS grubuna göre istatistiksel açıdan anlamlı fark olduğu tespit edildi. Böbrek dokusunda IL-1, IL-6, TNF-α sitokin düzeyleri likopen sonrası LPS uygulaması yapılan gruplarda LPS grubuna göre düşüktü ancak yüksek likopen dozunun sitokinler üzerinde düşük doz likopene göre daha etkili olduğu görüldü. Bu çalışmanın sonuçları likopenin sepsisle ilişkili böbrek hasarında koruyucu etkisi olduğunu göstermektedir.
