Özet:
Kanser, dünya genelinde ölümlerin önde gelen nedenleri biri olup, kardiyovasküler hastalıklardan sonra ilk sırada gelen ölüm nedenidir. Rektal kanser ile beraber incelendiğinde kolorektal kanserler (KRK), erkeklerde prostat ve akciğer, kadınlarda meme ve akciğer kanserinden sonra üçüncü sırada görülmektedir. Kanser tedavisinde; dokunun tipine, kanserin evresine, kanserin karakterine kanserin bulunduğu dokuya ve hastanın fizyolojik özelliklerine göre farklı tedavi yöntemleri uygulanmaktadır. Kanser tedavisi için rutin olarak kemoterapi kullanılır. Kemoterapi kanserli hücreler üzerine toksik etki gösterirken, bununla birlikte sağlıklı hücreler üzerine de toksik etki göstererek organların tahrip olmasına neden olmaktadır. Kemoterapinin istenmeyen bu yan etkileri ölüm ile sonuçlanabilmektedir. Bu nedenle günümüzde en az toksisite ile kansere daha etkili bir tedavi sağlamak amacıyla bitkiler gibi doğal kaynaklı ilaçlara bir yönelim olmuştur. Bu tez çalışmamızda sedir katranı HCT-116 ve HUVEC hücreleri üzerinde apoptotik etkisi Annexin-V, MTT, Cell Cycle (Hücre Döngüsü) yöntemiyle ve apoptozun diğer bir belirteci olan mitokondral membran potansiyeli JC-1 ‘’(5,5′,6,6′-tetrachloro1,1′,3,3′-tetra methyl benzimidazolyl carbocy anineiodide)’’ ile apoptotik etkinlik incelendi ve morfolojik görüntüleri de Acridine orange /Ethidium bromide boyama yöntemleri ile tespit edildi. Çalışmanın sonucunda katran ektresinin IC50 değeri 30 µg/mL değerlerin antiproliferatif etki gösterdiği tespit edildi. Katran HCT116 hücresi üzerinde apoptotik etki gösterdiği ve hücrelerin %70’i G0-G1 fazında tutulduğu gözlemlendi. Ayrıca apoptotik etkinin ROS artışıyla korelasyon gösterdiğide tespit edildi. Bu çalışmada katranın bazı kimyasal ve biyolojik aktivite özellikleri incelenerek elde edilen veriler sonucunda, bu maddelerin hipoksi, 3 boyutlu hücre kültürü ortamlarında ve ardından hayvan deneyleri gibi yeni projelere ışık tutacak ve özellikle kanser tedavisi için yeni bir bitkisel ilaç adayı olup olmayacağı tespit edilecektir.
