Özet:
Koronavirüs-19 hastalığı ilk olarak Çin’in Wuhan şehrinde tanımlanmış ve bu hastalık için en önemli bulaş yolu solunumsal çıkartılarla, damlacık yoluyla veya direkt olarak temastır. Covid-19 hastalığında semptomatik enfeksiyon, hafif seyirli klinik, orta şiddetli klinik ya da kritik hastalık arasında değişken spektrumda seyretmektedir. Neopterin; Guanozin trifosfattan sentezlenen unkonjuge bir pteridin türevidir ve hücresel immünitenin bir göstergesi olarak görülmektedir. Tüberküloz ve Romatoid Artrit gibi pek çok iltihabi hastalıklarda hücre aracılı bağışıklığın bir belirteci de olmuştur. Endotelinler çok geniş etki mekanizmasına ve fizyolojik etkilere sahiptirler. Güçlü vazokonstrüktördürler ve nöroendokrin fonksiyonların düzenlemesinde, aldosteron ve natriüretik hormon salınımının arttırılmasında, hücre büyümesinin ayarlanmasında etkili roller alırlar. NO, çok sayıda düzenleyici fonksiyonlar göstermesinin yanısıra, yaşamı tehdit edebilecek derecede ciddi toksik etkiler de göstermektedir. Bu özelliklerine ve fonksiyonlarına dayanarak; bu çalışmada neopterin, endotelin ve nitrik oksitin Covid-19 hastalık patofizyolojisi üzerindeki etkilerini anlamayı ve hastalığın gelişim mekanizmalarını araştırmayı amaçladık. Çalışmaya Harran Üniversitesi Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları polikliniğine Covid-19 tanısı ile gelen 30 tedavi öncesi hasta, 30 tedavi sonrası hasta ve 30 sağlıklı gönüllü birey olarak 3 grup dahil edilmiştir. Hastalardan alınan venöz kan örnekleri santrifüj edilip ayrılmış ve elde edilen örnekler ELİSA metodu ile çalışılmıştır. Elde edilen sonuçlarda tüm gruplar için çalışmada araştırılan neopterin, endokelin ve NO düzeyleri sırasıyla yüksekten düşüğe: tedavi öncesi, tedavi sonrası, kontrol olarak sıralanmıştır. Bakılan parametrelerin tedavi öncesi grubunda tedavi sonrası gruba göre yüksek olması hastalığın immün sistemi aşikâr olarak uyardığı ve hastalık mekanizmasında inflamasyonun şiddetli rol oynadığını destekler niteliktedir. Ayrıca yine aynı şekilde tedavi sonrası grubun da tedavi öncesi grubuna göre daha düşük değerlere sahip olması da uygulanılan tedavilerin hastalığın inflamatuar sürecine ve patojenitesine etkili olduğunu desteklemektedir. Aynı parametrelerin kontrol grubunda diğer iki gruba nazaran daha düşük olması da hastalığın neopterin, endotelin ve NO düzeylerinde belirgin artışa neden olduğunu kanıtlar niteliktedir. Ayrıca bu parametrelerin hastalığın tedavisi sırasında da etkin rol oynamaya devam ettiğini göstermektedir. Yaptığımız çalışmayla bilim dünyasına katkıda bulunmayı ve Covid-19 tedavisinin daha anlaşılır olmasını hedefledik. Ve bakılan parametrelerin Covid-19 hastalığında takip edilebilir olduğunu tespit ettik.
