Özet:
Bu çalışma Diyarbakır ilinde süt sığırcılığı yapan işletmelerin çeşitli kayıtların değerlendirilmesi suretiyle mevcut yapıları ile karşılaştıkları sorunların belirlenmesi ve bunlara ilişkin çözüm önerileri sunmak amacıyla yapılmıştır. Araştırmanın materyalini, Diyarbakır Damızlık Sığır Yetiştiricileri Birliği (DDSYB)’nden ve Diyarbakır İl Tarım ve Orman Müdürlüğü’nden temin edilen belge, bilgi ve dokümanlar oluşturmuştur. Söz konusu kayıtlar 2013-2019 yılları arasını ve Diyarbakır’ın tüm ilçelerini kapsamaktadır. Araştırma sonucunda Diyarbakır ilinde dişi buzağı, dişi dana, düve ve inek olarak toplam 224,278 baş hayvanın bulunduğu belirlenmiştir. İl genelindeki barınak yapılarına bakıldığında kapalı barınak tipinin (%87) bölgede daha çok tercih edildiği, bunu sırasıyla yarı açık (%10) ve açık (%3) tip barınak yapılarının takip ettiği saptanmıştır. Diyarbakır genelinde süt üretiminde kullanılan ırkların başında sırasıyla farklı düzeyde Simental melezleri (%43.36), Siyah Alaca melezleri (%12.51), Simental (%9.15) ve Esmer olarak da adlandırılan İsviçre kahverengisi melezleri (%7.47) kullanıldığı görülmektedir. Bununla birlikte 1-5 baş arası sayıda hayvan barındıran işletmelerin toplam işletmeler içindeki payının %40.10 olduğu, 20 baş ve üstü sığıra sahip işletme sayısının en fazla Kulp (%14.7) ilçesinde olduğu belirlenmiştir. Ön soy kütüğüne kayıtlı hayvan sayısının 349,236 baş, buna karşılık soy kütüğüne kayıtlı hayvan sayısının ise sadece 6,478 baş olduğu saptanmıştır. Ayrıca Diyarbakır dışına en fazla hayvan sevki yapan ilçelerin %14.91’lik payla Ergani ve % 13.31’lik payla Bağlar ilçeleri olduğu ve en fazla sığır ithal edilen ülkenin Uruguay olduğu saptanmıştır. Diyarbakır ilinde 2015-2018 yılları arasında buzağı, anaç sığır ve süt desteği olmak üzere toplam 127,710,859 TL tutarında destekleme yapılmıştır. Hayvansal ürün destekleme politikalarında yapılan çeşitli değişikliklerin DDSYB’ye iletilen süt verimi ve soy kütüğüne ilişkin kayıtlarda ciddi eksikliklerin oluşmasına yol açtığı, bununla birlikte kayıt dışı süt üretiminin arttığı ve suni tohumlama sayısında azalmaların yaşandığı belirlenmiştir. Önlem alınmadığı takdirde bunun Diyarbakır’daki süt sığırcılığını olumsuz olarak etkileyeceğini, süt verimleri ve soy kütüğü kayıtlarının tutulmasında aksaklıklara yol açacak destekleme politikalarından mutlaka kaçınılması gerektiği sonucuna varılmıştır.
