Özet:
Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi sera koşullarında 2019-2020 yılları arasında yapılmış olan bu çalışma ile Güneydoğu Anadolu bölgesinde üretimi yaygın olan Antepfıstığının fabrika atığından elde edilen biyokömür kullanılarak, Sun 6216 domates çeşidi üzerine farklı sulama uygulamalarının bitki gelişimi, toprağın fiziksel ve kimyasal özelliklerine etkisinin araştırılması amacı ile yürütülmüştür. Deneme tesadüf bloklarında 4x3 faktöriyel deneme desenine göre 3 tekrarlamalı olarak kurulmuştur. Biyokömür konuları B0 (kontrol), B1 (%0.25 biyokömür uygulaması), B2 (%0.50 biyokömür uygulaması), B3 (%1 biyokömür uygulaması) ve Sulama konuları S1 (Saksı ağırlığına göre Tarla Kapasitesi değerinin %33’ü sulandığı konu), S2 (Saksı ağırlığına göre Tarla Kapasitesi değerinin %66’ı sulandığı konu) ve S3(Saksı ağırlığına göre Tarla Kapasitesi değerinin %100’ü sulandığı konu). Çalışmada elde edilen sonuçlar şu şekildedir; Toprağa uygulanan biyokömür miktarının artması ile domates bitkisinin toplam ağırlıkları ve yeşil aksam ağırlıkları olumlu olarak etkilenmiştir, Biyokömür uygulaması bitki iyon içeriğindeki bazı elementlerde olumlu yönde etki yapmıştır. Bitkideki N ve B içeriklerini arttırmış, Ca içeriğini ise düşürmüştür. Na, P, Zn, Mn, K, Mg, Fe ve Cu içerikleri ise biyokömürden etkilenmemiştir. Kuraklık stresine bağlı olarak toplam ağırlık, yeşil aksam, bitki boyu, kök uzunluğu, kök ağırlıklarının zarar gördüğü tespit edilmiştir. Kuraklık stresinin bitki iyon içeriklerinde olan etkisi azalma yönünde olmuştur. Na, Ca, P, Mn, N ve B içerikleri bakımından kuraklık stresi bitkiler üzerinde olumsuz etki yapmıştır. Zn ise stres koşullarında bitki içerisinde daha yüksek miktarda saptanmıştır. K, Mg, Fe ve Cu içerikleri ise etkilenmemiştir. Bu çalışmada; biyokömür uygulamalarının ve kuraklık stresinin domatesteki etkilerinin yanı sıra ve biyokömür ve sulama uygulamalarının toprağın kimi kimyasal ve fiziksel özelliklerine etkisi de incelenmiştir. Toprağa uygulanan biyokömür miktarının artması Toprak Organik Madde içeriği, KDK, Zn, K ve Mn içeriklerini arttırmıştır. pH, Kireç, P ve Fe içerikleri etkilenmemiştir. Sulama düzeylerinin artması ile toprağın bazı kimyasal ve fiziksel özelliklerini etkilemiştir. Sulama düzeyinin artması toprakta K ve Cu miktarı artarken, EC ve Mn miktarı azalmıştır. Elde edilen sonuçlara göre; Fıstık fabrika artıklarından elde edilen biyokömür materyali toprağa uygulanması ile fiziksel ve kimyasal özellikleri yönünden toprakta iyileşmeye neden olmuştur. Ayrıca test bitkisi olarak kullanılan domates bitkisinin gelişim parametreleri üzerinde de olumlu etkileri saptanmıştır. Bundan dolayı tercih edilebilir bir uygulama olabileceği düşünülmektedir. Bu sonuçlar ışığında domates yetiştiriciliğinde kumlu-tınlı toprak bünyesi şartlarında biyokömür %1 dozu önerilmektedir. Ayrıca domates bitkisi kuraklık stresinden aşırı miktarda zarar görmektedir. Bundan dolayı tüm sulamalarda bitki kök bölgesini tarla kapasitesine gelinceye kadar doyurulmalıdır.
