URFA’DA MEVLİD GELENEĞİ VE MEVLİDHÂNLAR

Abstract

Urfa müziğinin önemli unsurlarından biri olan “Mevlid”, yöre müziğinin ezgisel yapısıyla dini mûsikî motiflerini süsleyerek kültürel bir miras niteliği taşımaktadır. Bu zengin yapıyı doğru kavrayabilmek adına, kültürel mirasın kayıt altına alınarak korunması düşüncesiyle “Urfa’da Mevlid ve Mevlidhânlar” isimli tez çalışmasını hazırlama lüzumu hâsıl olmuştur. Çalışmanın en önemli amacı, geçmişten günümüze süregelen mevlid mûsikîsini çeşitli yönleriyle ele alıp analiz ederek korumaya yönelik tedbirlerin alınmasını sağlamak olacaktır. Çalışmanın en önemli unsurları ise geçmişten günümüze geleneksel mevlid anlayışını icra ederek sürdüren ve bu kültürün aktarılması noktasında önemli bir görev yüklenen değerli mûsikîşinas mevlidhânlar ile Hz. Peygamber’in Mevlid-i Şerifini konu edinen manzumelerin müellifleri olmuştur. Çalışmada ağırlıklı olarak betimsel ve karma araştırma yöntemleri ile metin analizi ve bire bir görüşme teknikleri kullanılmıştır. Bu bağlamda çalışmanın başlangıç noktası, geleneksel mevlid kültürünün tespitidir. Bu kültürün önemli belgeleri arasında yer alan en eski ses-kayıtları ile günümüze kadar icra edilen çok sayıda mevlid örneğinin birbirileri ile olan benzerlik durumları, süregelen okuyuş tavırları, melodik yapıları, makamsal doğaçlama yoluyla okunan temel metinleri gibi pek çok icra detayı, geleneksel anlayışın oluşması ve sürdürülmesi noktasında tespit edilen birincil faktörler olmuştur. Araştırma neticesinde daha önce matbu V metnine rastlanılmayan Kürkçüzade Osman Remzi E f e ndi ’ ye a i t olan M e v l î d -i N eb e vî a d l ı e s e r i n m at bu metni, uzun araştırmalar neticesinde bulunmuştur. Yine daha evvel matbu metni olmadan okunan Kıratoğlu Emin ve Furuği’nin mevlid-i şeriflerinin bazı bölümleri, hayatta olan mevlidhânlardan ve bazı ses-kayıtlarından dinlenmek suretiyle yazılarak kayıt altına alınmıştır. Geleneksel mevlid anlayışını korumak ve günümüz mevlidhânlarının istifade etmesini sağlamak amacıyla bir mevlid kayıt örneği notaya alınmıştır. Mevlid icralarında sıklıkla okunan çifte, tek gibi ara formlar ile Mucizat ve farklı mevlid bölümlerinden oluşan örnekler çalışmanın sonunda yer alan ekler bölümüne kaydedilmiştir. Bu çalışma ile günümüz mevlidhânlarının geleneksel mevlid anlayışını benimseyerek mevlid icralarını bu anlayış ile sergilemeleri arzu edilmektedir. Yeni yetişecek mevlidhânların geleneksel anlayışı benimseyerek yetişmesi mevlid kültürünün otantik şekilde aktarılması noktasında önemli bir hedef olacaktır.