Özet:
Bu çalışma, sumak bitkisi suyunun içirilerek ve inhalasyon yoluyla verilmesinin etlik piliçlerde verim performansı ve bağışıklık düzeyine katkısını belirlemek amacı ile yapılmıştır. Bu amaçla 240 adet Ross 308 etlik civciv günlük olarak bir kuluçkahaneden temin edilerek, 3*2 deneme modelinde (3 sumak seviyesi 2 adet verilme yolu içme suyu ve buhar ile) civcivler rastgele olarak her biri 10 civciv içeren 4 tekerrürlü 6 farklı deneme grubu oluşturulmuştur. Piliçlere içme suyunda üç farklı seviyede (0, 5 ve 10 g/litre) sumak suyu içirilerek ve inhalasyon yoluyla verilmiştir. Denemenin 35. gününde içme suyu yolu ile Newcastle (NDV) ve İnfeksiyöz bronşit (IBV) hastalığı için aşı uygulaması yapılmış ve bağışıklık cevabı için antikor titreleri belirlenmiştir. Çalışma 42 gün devam etmiştir. Denemeler sırasında canlı ağırlık kazancı, yem tüketimi ve yemden yararlanma oranlarını belirlemek için 10, 24 ve 42. günlerde ölçümler alınmıştır. Kesimler 42 günde yapılmış ve iç organlar tartılmış, karkas değerleri belirlenmiş ve bazı hematolojik testler ve lipid profili de incelenmiştir. İçme suyu veya inhalasyon ile sumak verilmesinin etlik piliçlerin besi performansını önemli ölçüde etkilemediği görülmüştür. Sumak suyu, etlik piliçlerin serumundaki lipid profilini, özellikle kolesterolü düşürmede etkili olmuş, karkas parçalarında etkili olmamış ve karkas randımanı az bir miktar düşmüştür. Ayrıca, etlik piliçlerin NDV ve IBV'sine karşı antikor üretimi inhalasyon ile bir dereceye kadar iyileşmiştir. Jejenum morfolojisi ise önemli düzeyde iyileşmiş ve villus yüksekliği artmış ise de istatistiksel olarak anlamlı olmamıştır.
